Een frisse start van het nieuwe jaar?

Elk jaar met oud & nieuw steken we in Nederland een hoop vuurwerk af om het nieuwe jaar in te luiden. Dit veroorzaakt in korte tijd een forse hoeveelheid fijnstof in de lucht. Fijnstof is een verzamelnaam voor kleine deeltjes in de lucht. Een deel van het fijnstof komt van natuurlijke bronnen zoals opwaaiend stof en zeezout. Menselijk handelen veroorzaakt echter bijna 75 tot 80 procent van de hoeveelheid fijnstof in de lucht. Fijnstof is schadelijk voor de gezondheid: in Nederland overlijden mensen enkele dagen tot maanden eerder door kortdurende blootstelling aan fijnstof. Het gaat vooral om ouderen en mensen met hart-, vaat- of longaandoeningen.

Hoeveel fijnstof?

Maar hoeveel fijnstof komt er vrij bij het afsteken van vuurwerk? In het kader van ‘Samen meten aan luchtkwaliteit’ georganiseerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), zijn afgelopen jaarwisseling metingen aan de hoeveelheid fijnstof uitgevoerd. Een aantal enthousiaste vrijwilligers waren ook nieuwsgierig en plaatsten een luchtkwaliteitssensor op hun gevel. Deze sensoren maten de luchtkwaliteit, en zo werd de piek van fijnstof iets na middernacht door het afsteken van vuurwerk goed zichtbaar (zie figuur). Dit jaar wordt deze succesvolle meetcampagne herhaald en kunnen we al tijdens het eten van oliebollen zien hoe fanatiek mensen zijn in het afsteken van vuurwerk.

Naast de zelfmeetgrafieken van vorig jaar is in de Atlas Leefomgeving de kaart Fijnstof van de nieuwjaarsnacht van 2016 te zien. Op de kaart staat de gemiddelde berekende fijnstofconcentratie uitgedrukt in PM10 (fijnstof met een diameter kleiner dan 10 micrometer) tussen 01:00 en 02:00 uur op 1 januari 2016. Hier is te zien dat de luchtkwaliteit in het westen van het land een onvoldoende scoort wegens het afsteken van vuurwerk. In de rest van het land is de luchtkwaliteit matig. Ook tijdens komende jaarwisseling kunt u op Atlas Leefomgeving de uurlijkse actuele fijnstofconcentratie bekijken, en de invloed van vuurwerk hierop.

De wowfactor: het weer

Naast de hoeveelheid vuurwerk, is er ook een grote rol weggelegd voor het weer. De hoeveelheid vocht in de lucht en de windkracht zijn sterk bepalend voor het blijven ‘hangen’ van fijnstof na middernacht. Het blijven hangen van fijnstof door vuurwerk wordt ook wel vuurwerksmog genoemd. Als de lucht vochtig is en mist ontstaat, versterkt het vuurwerk deze mistigheid nog eens extra. Deeltjes die vrijkomen bij het afsteken, binden zich aan de vochtdruppels, met dichtere mist tot gevolg. Bij een lage windkracht vindt er geen verversing van de lucht plaats, en kunnen mensen met luchtwegklachten beter binnen blijven. Begint het nieuwe jaar met regen, dan is dat gunstig voor de gezondheid. Het fijnstof regent dan al snel uit en vuurwerksmog zal uitblijven.

In de Atlas Leefomgeving is veel meer informatie over luchtkwaliteit te vinden. Ga bijvoorbeeld naar onze achtergrondpagina’s over fijnstof en stikstofdioxide. Of bekijk, naast de actuele kaart voor fijnstof PM10, de jaargemiddelden van fijnstof.

Tekst: Channah Betgen, Atlas Leefomgeving
Foto: Pixabay
Grafiek: Samen Meten aan Luchtkwaliteit