Stranden en duinen wereldwijd in de knel door wegen en gebouwen

Hoewel die korte loopafstand misschien handig lijkt als je een dagje naar het strand wil, is het slecht nieuws voor onze bescherming tegen de stijgende zee, drinkwatervoorziening en de biodiversiteit. Toch gloort er ook hoop, de onderzoekers ontdekten namelijk dat door het aanwijzen van natuurgebieden stranden en duinen succesvol kunnen worden beschermd.

Brede stranden en duinen zijn waardevol

Stranden en duinen zijn van onschatbare waarde. Ze beschermen ons tegen overstromingen, zijn een belangrijke bron voor ons drinkwater en vormen een belangrijke leefomgeving voor tal van plant- en diersoorten. Ook zijn ze onmisbaar als we een dagje naar het strand gaan of door de duinen wandelen of fietsen. Wanneer stranden en duinen genoeg de ruimte krijgen, kunnen ze al deze functies vervullen. Maar, als duingebieden te smal worden, komen kustbescherming, drinkwaterwinning én de biodiversiteit in het gedrang. Toch komen stranden en duinen wereldwijd steeds meer in de knel door bebouwing enerzijds en een stijgende zeespiegel anderzijds, schrijven onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, de Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht, TU Delft en Staatsbosbeheer in het toonaangevende tijdschrift Nature Communications. 

235,469 metingen

Om deze kustbeknelling in kaart te brengen, combineerden de onderzoekers meetgegevens uit een eerdere studie van de TU Delft met gegevens van Open Street Map. Vervolgens maten ze de hemelsbrede afstand van de kustlijn tot de eerste verharde weg of het eerste gebouw. Deze meting voerden ze om de kilometer uit, langs alle zandstranden ter wereld, wat 235,469 metingen opleverde.

Deze gegevens lieten zien dat de bebouwing over het algemeen heel dichtbij zee begint. Gemiddeld wordt al na 390 meter vanaf de zee een gebouw of verharde weg aangetroffen. In het dichtbevolkte Nederland is dit zelfs al na 210 meter en in Frankrijk is de ruimte met 30 meter nog veel krapper. Van alle continenten blijkt Europa met een gemiddelde afstand van 131 meter dan ook de meest beknelde stranden en duinen te hebben.

Stijgende zeespiegel

In de toekomst zal de kustbeknelling wereldwijd waarschijnlijk nog verder toenemen. Door de stijgende zeespiegel versmalt de ruimte tussen de bebouwing en de zee nog verder. In een natuurlijke situatie zouden de stranden en duinen naar het binnenland opschuiven, maar gebouwen en wegen belemmeren dit proces. Daarom verwachten de onderzoekers dat 23 tot 30 procent van de stranden en duinen zal zijn weggespoeld of verdronken in 2100.

Hoopgevend is de belangrijke rol van natuurbescherming. Wanneer duingebieden een beschermde status hebben, blijken gebouwen en wegen op een vier keer grotere afstand te staan dan in onbeschermde gebieden. Alleen is op dit moment maar 16 procent van 's werelds zandige kusten beschermd. Daarom benadrukken de onderzoekers dat het belangrijk is om stranden en duinen in de toekomst beter te beschermen.

Meer informatie

• Lees het wetenschappelijk artikel A global analysis of how human infrastructure squeezes sandy coasts in Nature Communications.

Tekst: NIOZ
Beeld: Dave, Flickr (leadfoto: de zee spoelt over een kustweg bij Fort Lauderdale, Florida); Thinksketch.com; David Tucker, Daytona Beach News-Journal