Vogelveerzwammen op vogelkadavers toegenomen

De Vogelveerzwam (Onygena corvina) is een kleine paddenstoel die saprotroof leeft op oude braakballen, vogellijken en veren, en soms op textiel of wol. Tijdens een excursie in de zeeduinen van het Zwanenwater werden twee dode meeuwen aangetroffen die vol zaten met de Vogelveerzwam. Ook in de zeeduinen van Schoorl werden kadavers aangetroffen met Vogelveerzwammen. Die toename van voornamelijk kadavers van dode meeuwen en sterns komt door het voortwoekeren van de vogelgriep. Vooral in de kustduinen maak je een grote kans de Vogelveerzwam tegen te komen.

Vogelgriep

Grote sterns aan de Nederlandse kust werden zwaar getroffen door het vogelgriepvirus. Zowel op Texel in Noord-Holland als in Zeeuws-Vlaanderen vonden forse uitbraken plaats, met duizenden dode sterns tot gevolg. In beide gebieden worden de dode vogels zoveel mogelijk door natuurbeheerders opgeraapt. Veel zieke vogels sterven bijvoorbeeld ook tussen de hoge helmpollen in de zeeduinen. Hier worden ze vrijwel nooit terug gevonden

De grootste kolonie Grote sterns op Texel van ongeveer 3.300 broedparen werd bijna volledig weggevaagd door deze extreme uitbarsting van de vogelgriep. Het Zeeuwse Landschap meldt dat ook de grootste kolonie grote sterns van Nederland niet werd gespaard. Die kolonie bevindt zich in het gebied Waterdunne, aan de kust van Zeeuws-Vlaanderen. Ook onder ganzen, eenden, meeuwen en andere soorten heerst het virus. Al die zieke vogels strijken neer om te sterven als ze de kracht niet meer hebben om verder te vliegen. Je vindt in de duinen nog steeds dode zeevogels die in de zomer tijdens het broedseizoen of vroeg in de herfst zijn overleden aan de gevolgen van vogelgriep. En het virus is er nog steeds, het is de vraag of we er ooit vanaf komen.

De vogelkadavers worden eerst door insecten, zoals doodgravers en andere aaseters, maar ook door roofvogels en meeuwen ontdaan van vleesresten. Gevolg is dat zij een grote kans lopen om besmet te raken, en er nog meer slachtoffers vallen. Als de veren en het skelet  na verloop van tijd schoon overblijven, is het restant voor de Vogelveerzwam. Die helpt dus mee als een laatste opruimer van de vogelkadavers.

Hoefzwammen

Er komt sinds kort in ons land ook nog een sterk op de Vogelveerzwam gelijkende soort voor: de Hoefzwam (Onygena equina). Deze paddenstoel komt voor op hoorns en hoeffragmenten en is ook bekend in de ons omringende landen. Onygena equina onderscheidt zich door wat grotere knopjes, kortere wrattige steeltjes en grotere ascosporen van 8 tot 9 bij 4,9 tot 6 micrometer. De Vogelveerzwam heeft sporen van 6 tot 8 bij 2,5 tot 3 micrometer.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto’s: Piet Brouwer