Grillige weer 2016 funest voor verschijnen van paddenstoelen

Het weer in 2016

Het weer van het afgelopen jaar kenmerkte zich door uitersten. Het voorjaar begon koel met in de eerste helft van maart nog op veel plaatsen lichte nachtvorst. Ook de natte maand april verliep koel met nachtelijke temperaturen tegen het vriespunt. In mei stegen de temperaturen vrij abrupt bij een normale hoeveelheid neerslag. Ook tijdens de maand juni bleef het warm, maar nam de neerslag toe. Aan het eind van de maand voltrok zich het hagelstenendrama in het zuidoosten van ons land met miljoenen aan schade tot gevolg bij onder andere de glastuinbouw. Juli was daarentegen weer vrij droog en aan de zonnige kant. Begin augustus was het warm en wisselvallig maar aan het eind van de maand werd het tropisch warm. Dit jaar kennen we de warmste, droogste en zonnigste septembermaand van de afgelopen driehonderd jaar. De schadelijke gevolgen voor de paddenstoelen werkten door tot ver in de daaropvolgende koele en vrij droge, zonnige oktobermaand. Op 18 en 19 oktober werd het weer onstuimig met veel neerslag wat een positief effect had op het verschijnen van paddenstoelen. In de eerste helft van november waren er mooie paddenstoelen te vinden, met name in de zeeduinen, duinbossen, graslanden en kleidijken. Dit bleek echter van korte duur te zijn want de invallende nachtvorst gooide al vanaf 12 november roet in het eten.

Tegenvallende excursieresultaten

Het aantal soorten paddenstoelen dat dit jaar tijdens paddenstoelenexcursies werd waargenomen viel erg tegen ten opzichte van vorig jaar, terwijl het toen ook al tegenviel. Een mooie vergelijking geven de resultaten van een aantal excursies naar gebieden die vorig jaar ook werden bezocht. De excursies vonden plaats in dezelfde tijd van het jaar en onder leiding van dezelfde excursieleiders waardoor de resultaten goed met elkaar zijn te vergelijken. Een excursie naar de Staatsbossen van Schoorl bracht het afgelopen jaar slechts 47 soorten paddenstoelen aan het licht, terwijl er vorig jaar nog sprake was van 194 soorten. Tijdens de excursie werd hetzelfde traject gelopen. De traditionele excursie naar het kasteelpark van Nijenrode die dit jaar op 15 oktober plaatsvond, bracht slechts 93 soorten aan het licht. Vorig jaar konden hier op 17 oktober nog 207 soorten worden genoteerd. Tijdens een excursie op 18 oktober 2014 werden er in het kasteelpark nog 278 soorten aangetroffen. De laatste drie jaar werden er telkens minder paddenstoelen aangetroffen. Telkens weer kwamen de verslechterde weersomstandigheden ter sprake als oorzaak. Een aantal excursies werd afgelast door een gebrek aan paddenstoelen. De beroemde wasplaten van het Wasplatenreservaat 'Rotstergaaster Wallen' ten zuidwesten van Heerenveen lieten zich dit jaar niet zien. Ondanks de droogte vielen de houtzwammen erg op. Veel paddenstoelen op hout hebben namelijk het vermogen om ook tijdens langdurig warme en droge periodes te fructifiseren. Een voorbeeld hiervan is de Pruikzwam als Paddenstoel van het jaar 2016. Prachtige oranjeroze exemplaren kwamen zelfs tijdens de droge maand september tevoorschijn.

Uitzondering

2016 wordt door door velen beschouwd als het slechtste paddenstoelenjaar van hun leven. Landelijk moeten eerst de waarnemingen worden verzameld om hierover meer duidelijkheid te kunnen verschaffen en daar gaat nog wel een tijdje overheen. Hoe het ook zal uitpakken, 2016 is zonder meer een slecht paddenstoelenjaar geworden. Een uitzondering zijn de paddenstoelen van onze moerasgebieden. In de beschutting van het geboomte van de veenweide-eilandjes, maar ook in het veenmosrietland en andere moerasgebieden, waren in september en oktober verrassend veel en mooie paddenstoelen te vinden. In de bezochte moerasgebieden gaat het niet alleen om de specifieke moeraspaddenstoelen, maar ook om paddenstoelen die je er niet snel zou verwachten omdat ze op zompige bodem te vinden zijn, vaak tussen het veenmos. Hier waren vele Vliegenzwammen, Berkenridderzwammen, Viltige maggizwammen, diverse Russula's, allerlei Melkzwammen, enz. te zien. Om welke soorten het gaat is onvoldoende bekend omdat onze moerassen nog te weinig op paddenstoelen zijn onderzocht. Meld je daarom aan voor het Moerassoortenproject van het NEM.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Piet Brouwer (leadfoto: Trechteroesterzwammen), Martijn Oud