Meer zwarte maar minder witte neushoorns in Afrika

Sinds de piek in 2015 toen 5,3 procent van de Afrikaanse neushoorns werd gestroopt voor de illegale handel, is het percentage gedaald naar 2,3 procent in 2021. Bemoedigend is dat het totale aantal van de ernstig bedreigde zwarte neushoorn tussen 2018 en 2021 met 3 procent per jaar is toegenomen tot 6.200 dieren. Zorgwekkend is echter dat het aantal witte neushoorns is blijven dalen met ongeveer 3,1 procent per jaar en nu net onder de 16.000 dieren ligt. De afnemende populaties van witteneushoorns komen voornamelijk voor in de grote door de staat beheerde beschermde gebieden in Zuid-Afrika. De totale schatting van het aantal neushoorns in Afrika was 22.137 aan het eind van 2021. Deze laatste cijfers tonen een algemene daling van het aantal neushoorns op het continent – in 2017 waren het er nog 23.562.

Beheer door lokale bevolking, particulieren en overheid gezamenlijk meest effectief

De African Rhino Specialist Group van IUCN benadrukt dat neushoornpopulaties die gezamenlijk worden beheerd via partnerschappen tussen de lokale bevolking, de particuliere sector en overheidsinstanties, beter presteren dan de uitsluitend door overheidsinstanties beheerde. Dat is een erkenning van het belang van de rol van lokale gemeenschappen bij het behoud van biodiversiteit in Afrika. Opmerkelijk is ook dat het particulier bezit van neushoorns is gestegen tot ruim 53 procent van de witteneushoornpopulatie in Zuid-Afrika, dankzij de aanzienlijke en aanhoudende investeringen van de sector in de bescherming van deze dieren.

Zuid-Afrika zwaarst getroffen

Afrikaanse landen met neushoorns op hun grondgebied registreerden tussen 2018 en 2021 in totaal 2.707 illegaal omgebrachte neushoorns; Zuid-Afrika is het zwaarst getroffen en rapporteerde 90 procent van deze verliezen. De staten in het verspreidingsgebied meldden ook 1.588 neushoorngerelateerde arrestaties van 2018 tot 2021, samen met 751 vervolgingen en 300 veroordelingen.

Effect COVID-19 voorbij

Beperkingen op verkeer en reizen in 2020 als gevolg van de COVID-19-pandemie belemmerden de netwerken van hoornsmokkelaars in hun praktijken en alle vier van de belangrijkste landen waar neushoorns voorkomen - Zuid-Afrika, Namibië, Zimbabwe en Kenia – hadden daardoor lagere stroperijcijfers. Deze adempauze is niet blijven duren en nu de COVID-reisbeperkingen worden opgeheven, zijn er verontrustende tekenen dat de stroperij van neushoorns terugkeert naar de niveaus van voor de pandemie. Met name onbevestigde berichten over aanhoudende stroperij van neushoorns in Botswana in 2021 blijven zorgwekkend.

Misdaadsyndicaten en corruptie

Dr Margaret Kinnaird, hoofd van de Wildlife Practice van WWF: "Transnationale georganiseerde misdaadnetwerken en de corruptie die zij veroorzaken, blijven neushoorns bedreigen. Deze netwerken vormen een risico voor de veiligheid en zekerheid van in het wild levende dieren en planten, voor de mensen die in hun omgeving wonen en voor degenen die zich inzetten voor het behoud ervan. Wij weten dat deze uitdagingen mondiaal van aard zijn en dat samenwerking tussen landen vereist is om ze het hoofd te bieden, zoals is gebleken uit de samenwerkende wildlife crime units. We moeten gerichte inspanningen blijven leveren om weerbaarheid tegen corruptie op te bouwen, en het probleem bij de bron, in de vorm van illegale vraag naar neushoornhoorn, aan te pakken".

Tekst: Ellen de Wolf, Wereld Natuur Fonds
Foto: Getty Images, WWF-UK (leadfoto: twee witte neushoorns in Zuid-Afrika)