Een veilige doortocht voor olifanten in Afrika

Overal ter wereld worden dieren gedood voor hun lichaamsdelen, of gevangen en levend te koop aangeboden op de illegale markt voor wilde dieren. Het is een wrede, gevaarlijke en helaas ook winstgevende criminele handel. Regelgeving en handhaving zijn vaak niet consequent en er zijn vele mazen in de wet.

Soorten sterven honderd keer sneller uit dan zonder menselijke invloed het geval zou zijn en directe exploitatie is één van de belangrijkste oorzaken. Zonder snelle en omvangrijke actie kunnen bijvoorbeeld Afrikaanse olifanten binnen één generatie tot uitsterven worden gestroopt.

Strengere regelgeving ivoorhandel EU

De Europese Commissie heeft onlangs haar strengste richtlijnen ooit aangekondigd ter bestrijding van de illegale handel in ivoor. Hoewel de nieuwe richtlijnen geen algeheel verbod vormen, beperken ze de interne handel in ivoor in sterke mate. Dit is een belangrijke mijlpaal voor de EU om de slachting van duizenden olifanten per jaar door stropers tegen te gaan. De uitvoering en handhaving vraagt echter om meer inzet van alle betrokken partijen. Nog belangrijker: de EU moet ook investeren in alternatieve bestaansmogelijkheden voor inheemse volkeren en lokale gemeenschappen, die samen kunnen gaan met het leven van wilde dieren.

Room to roam: ruimte om rond te lopen

Om olifanten, en de mensen die naast hen leven, te beschermen, is één van de doelen van het International Fund for Animal Welfare (IFAW) om land veilig te stellen voor een veilige doortocht. Sinds 2012 werken we bijvoorbeeld in partnerschap met de lokale gemeenschappen rondom Amboseli National Park in Kenia. Buiten het park bewegen zich meer dieren dan erbinnen, en soms komen ze hierbij in conflict met mensen. In het oosten en zuiden van Afrika lopen meer dan 150.000 olifanten rond, waarvan zo'n zestig procent op gemeenschapsgrond buiten de nationale parken en beschermde gebieden.

Uiteindelijk willen IFAW en andere instanties voor de bescherming van wilde dieren over lands- en parkgrenzen heen samenwerken, om bescherming en leefgebieden voor dieren uit te breiden. We blijven ter plaatse samenwerken met overheden, gemeenschappen en particuliere grondbezitters om olifanten de ruimte te geven om veilig rond te lopen.

Wat hiervoor nodig is

Om olifanten te beschermen tegen bedreigingen en ruimte te bewaren waarin ze zich vrij kunnen bewegen, zodat hun soort kan overleven, is een nieuwe aanpak nodig met gerichte en opschaalbare acties. Hiervoor werken we bij iedere stap samen met lokale gemeenschappen en met onze partners.

Ten eerste geven we zeggenschap aan gemeenschappen. Ons bewezen partnerschapsmodel met gemeenschappen wordt opgeschaald, om meer land als leefgebied voor wild te huren en zeker te stellen. Ook bieden we beurzen aan om activiteiten te ondersteunen waarmee mensen een inkomen kunnen verdienen. We werken samen met gemeenschappen aan het beheer van natuurlijke middelen met het oog op een gezond ecosysteem, en als basis voor een duurzame economie.

Eén van onze belangrijkste activiteiten: we ondersteunen rangers en teams met scouts vanuit de gemeenschap. Rangers hebben training nodig, maar ook onderkomens, voorraden voor in het veld, voertuigen voor patrouilles van beschermde gebieden en bufferzones, en materiaal om wilde dieren te beschermen tegen stropers. Om meer land te kunnen patrouilleren, zijn meer rangers nodig, met meer mensen in het veld.

In totaal ondersteunen we 454 rangers op onze werklocaties in Afrika.

Bewijs dat onze aanpak werkt

De afgelopen jaren hebben we in Kenia een drastische daling van de stroperij kunnen zien, met betere bestaansmiddelen voor mensen, en bescherming van essentiële landschappen tegen ontwikkeling. In 2020 zijn er in heel Kenia slechts 11 olifanten gedood door stropers. In 2013 waren dat er nog 386. De ondersteuning van IFAW – samen met anderen – aan de Kenya Wildlife Service in Amboseli en Tsavo heeft bijgedragen aan dit succes.

Het is ons doel om deze bewezen methode uit te breiden of te dupliceren voor de gemeenschapsgebieden tussen Tsavo en Amboseli, naar de grens met Tanzania. We begrijpen dat het wild in dit soort grenslandschappen aan de ene kant unieke uitdagingen ervaart voor hun veiligheid, maar aan de andere kant is er ook de hoop dat we meer ruimte kunnen verzekeren waarin wild vrij rond kan lopen.

Ook in het grensgebied tussen Malawi en Zambia kunnen stropers gemakkelijk de grens oversteken om autoriteiten te ontvluchten. Voordat er in Kasungu speciale eenheden opgezet werden om stroperij tegen te gaan, werden er in het park iedere maand vier of vijf olifanten gedood. Na de oprichting van de speciale eenheden werd in een heel jaar slechts één olifant het slachtoffer van stroperij.

Zimbabwe heeft de op één na grootse olifantenpopulatie ter wereld, met 83.000 dieren. Wij werken in partnerschap met Zimbabwe Parks and Wildlife Management Authority om olifanten en andere dieren te beschermen. Dit doen we door rangers het gereedschap te bieden dat ze nodig hebben om stroperij effectief te bestrijden, door de infrastructuur in het park te verbeteren, en door projecten op te zetten die bestaansmiddelen en bescherming bieden aan mensen op een manier die niet ten koste gaat van wilde dieren.

Ons werk moet doorgaan

Populaties van wilde dieren zijn sinds 1970 meer dan gehalveerd, terwijl het aantal mensen op aarde verdubbeld is. Slechts vijf keer eerder in het bestaan van onze planeet zijn zoveel soorten en zoveel biodiversiteit zo snel verloren gegaan. De laatste keer dat dit gebeurde, zijn de dinosaurussen uitgestorven.

Ons doel bij IFAW is en blijft de bescherming en onderlinge verbinding van essentiële leefgebieden voor olifanten en andere wilde dieren, terwijl we doordacht bijdragen aan meer welzijn voor mensen. De bedreigingen door stroperij en illegale handel in wilde dieren, de versplintering van leefgebieden, conflicten tussen mensen en dieren en klimaatverandering: het zijn allemaal factoren die het leven voor olifanten moeilijker maken. Wij zien een direct verband tussen sociale rechtvaardigheid en milieurechtvaardigheid, en de gezondheid van de dieren waarmee we onze planeet delen.

Tekst: James Isiche, Regionaal Directeur Oost-Afrika, IFAW
Foto's: Riccardo Gangale, IFAW (leadfoto: verbranding van meer dan honderd ton ivoor in Nairobi, Kenia in 2016. Een van de grootste ivoorverbrandingen in de geschiedenis); B. Hollweg, IFAW