Moestuinieren op je balkon

De vergroeningsactie in mijn tuin was een dankbare onderneming. Elke dag kijk ik even hoe alles erbij staat. Ik zie de bloemen één voor één in bloei komen. Ik proef de bloemen van de dropplant en oogst wat frambozen. Ik luister tevreden naar het gezoem van bijen en hommels. Ik zie ook meer vlinders en vogels! Kortom, ik geniet enorm van de tuin. Zo’n levendige tuin is vrij uniek in onze buurt. Veel mensen kiezen voor een onderhoudsarme tegeltuin. Maar ik ben niet de enige uitzondering.

Het gras is niet groener bij de buren, hun balkon wel. Mijn eigen balkon is een grijze vlakte. Als ik over het schot naar het balkon van de buren kijk, dan zie ik iets heel anders. De grote vierkante moestuinbak van mijn buurvrouw staat vol bramen, wortels, bieten en andijvie. Daarnaast staan potten met hoge tomatenplanten, opgebonden aan bamboestokken, en komkommer- en paprikaplanten. Zo’n klein groenteparadijsje wil ik ook wel! Mijn buurvrouw vertelde dat ze tips en stekjes krijgt van haar schoonvader, een ervaren moestuinier. Zou het mij ook lukken, zonder hulp van een ervaren familielid?

Albert Heijn-moestuintjes

Ik heb al enige ervaring met moestuinieren, eigenlijk vooral dankzij de moestuintjes van Albert Heijn, IVN en Naturalis. Je kent deze campagne vast. Voor elke vijftien euro aan boodschappen krijg je een gratis ‘moestuintje’ mee. Dat is een kartonnen bakje met een grondtablet en zaadjes. Ik begon ermee in 2015. Vooral voor mijn kinderen, die toen vijf en acht jaar oud waren. Ik wilde ze leren wat er voorafgaat aan het eten op hun bord.

Het kliederen met water en aarde viel gelijk in de smaak. Als ze na een paar dagen 's ochtends beneden kwamen hoorde ik ze: “Mam, mam, hij doet het!” Al viel de oogst in mijn ogen wat tegen. Zo werden de wortels niet meer dan 3 centimeter lang. Maar de bosaardbei was een blijvertje: daar kan ik elk jaar nog de vruchten van plukken. Als ik sneller ben dan de slakken tenminste.

Plantjes en bloemen zaaien

Maar moestuinieren kun je leren, daar ben ik van overtuigd. En een balkon is mooi om mee te beginnen. Heb je in je tuin vaak last van slakken, op je balkon is dat een stuk minder. Ook overwaaiende zaadjes van onkruid bereiken je balkon minder snel dan de tuin. Balkons krijgen ook vaak veel zon, omdat ze hoger liggen. Genoeg mogelijkheden dus voor een beginnende moestuinier als ik.

Ik besluit klein te beginnen en eerst wat plantjes voor het keukenraam te laten groeien om ze later over te potten. Ik heb nog zaad van Albert Heijn's moestuinmaatjes – courgette, peultjes, palmkool, radijs en wortel – en ook nog bloementuintjes en tuinkers. Daarnaast bestel ik zaden voor cherrytomaten, die veel zonlicht nodig hebben. Mijn balkon telt immers aardig wat zonuren.

Ik zet alles op schoteltjes voor het keukenraam en geef de plantjes braaf elke dag water. De tuinkers is al na tien dagen eetbaar en de andere plantjes groeien ook gestaag. Vol goede moed bestel ik twee grote moestuinbakken op poten. Het is even worstelen in het trapgat, maar met wat hulp krijg ik ze boven. Ik vul ze met moestuinpotgrond. Daar zit genoeg plantenvoeding in voor honderd dagen, lees ik op de zak.

Planten maar!

Ergens in mei stap ik trots het balkon op met drie courgetteplantjes. Die waren het beste gegroeid en klaar om over te poten. Ik wil ze net in een moestuinbak zetten, als de buurvrouw naar buiten komt. “Courgette moet je niet in die bak zetten, hoor”, klinkt het. “Die plant woekert enorm, dan is gelijk je bak vol!” Ik voel me een beetje onnozel, maar neem haar advies ter harte. ‘Het is een experiment, het hoeft niet gelijk allemaal te lukken’, denk ik bij mezelf. De courgetteplant gaat dan maar in een pot. De radijsplantjes kunnen volgens de buurvrouw wel de bak in.

De eerste radijsjes

Na enige tijd zijn ook de bloementuintjes, palmkool- en peultjesplanten groot genoeg, dus die verhuis ik ook naar het balkon, gevolgd door de tomatenplanten. Vooral de peultjes doen het goed. De zes plantjes schieten de lucht in, en met hun klimstengels grijpen ze zich vast aan elkaar. Als ik mijn neus erin steek, op zoek naar de eerste peulen, voelt het haast alsof ik in een mini-bosje ben beland. De radijzen kan ik als eerste oogsten. Het zijn mooie volle exemplaren en ze smaken lekker, niet al te bitter. Snel zoek ik mijn recept op van linzensalade met radijzen. Heel leuk om met mijn eigen oogst te koken! Ook de palmkool doet het goed en leent zich prima voor een pesto.

Heerlijke peulen

En dan kan ik eindelijk de eerste peulen oogsten. Steeds als ik denk dat ik ze allemaal geplukt heb, zie ik er toch nog een paar hangen. Ze zijn heerlijk, na kort koken knapperig en toch zacht op de tong. Alleen de draad in sommige peulen is minder lekker, die moet ik er maar afhalen. Al met al hebben we drie maaltjes peulen gehad. Een aardige oogst! En ondertussen geniet ik van mijn geplante korenbloemen. Op hun lange stelen wiebelen de blauwe bloemen vrolijk in de wind. Ook de phacelia uit het bloementuintje, doet het goed. Die plant heet ook wel ‘bijenbrood’. Terecht, want ik zie er veel bijen op. Bijen heb ik eigenlijk nog nooit eerder gezien op het balkon! En ik merk dat het groen het terras verkoelt, het voelt minder heet. Ik schreef ooit een rapport over de voordelen van groen. Mooi om nu echt te ervaren dat het werkt.

Vakantie

Op hete dagen kom ik vaak de buurvrouw tegen, als we allebei de planten water geven. We hebben allebei een regenton op het balkon gezet, zodat we regenwater kunnen gebruiken. Haar dochtertje, gieter in de hand, roept opgewekt: “Hebben we al tomaten?” De buurvrouw stelt voor om tijdens de vakantie voor elkaars bakken te zorgen. Super natuurlijk, want als je je planten elke dag liefdevol verzorgt, is een verdroogde bak bij thuiskomt geen prettig vooruitzicht. Gelukkig overlappen onze vakanties elkaar niet. Ik ben inmiddels al een paar keer over het schot tussen de balkons heen geklommen om haar planten te bewateren. Ik mag ook oogsten bij haar, dus bietjes en komkommers staan op het menu!

Al doende leren

Voor het volledige verhaal moet ik misschien ook even noemen wat níet gelukt is. Een van de courgetteplanten zat helemaal onder de luizen en mieren, geen succes. Een tegenvaller is ook dat de regenton droog staat en ik met gietertjes naar de badkamer moet lopen voor water. Niet alle bloemen van de Albert Heijn kwamen op, zo liet de dropplant het afweten. Misschien heb ik de plantjes niet ver genoeg uit elkaar gezet.

Maar moestuinieren is een leerproces. Ik beluister de IVN podcast over moestuinieren op je balkon. Moestuincoach Sanne van Aperen geeft daarin handige tips. Zo kun je de beperkte ruimte slim gebruiken door op verschillende niveaus te werken. Bloempotten op grond, klimplanten aan de muur of bakken aan de reling. Haar courgetteplant liet ze omhoog klimmen en dat werd een groot succes. Dat ga ik dat volgend jaar maar eens proberen!

Klein geluk

Al met al is het heel leuk om alles te zien groeien en je maaltijd bij elkaar te plukken. Elke dag zijn er nu drie of vier cherrytomaten rijp. Ik geef ze aan mijn kinderen, als ik ze niet al zelf in mijn mond gestopt heb, nog warm van de zon. Ik kreeg laatst een notitieblok kado, met toevallig, een peultjesplant voorop. Deze plant behoort tot de  de vlinderbloemigen, en lijkt met de mooie bloemen veel op de lathyrus. Lathyrus staat voor blissful pleasure, volgens oude bloementaal. Vroeger, in de Victoriaanse tijd, stuurden mensen elkaar soms bloemen in plaats van woorden. Elke bloem had z’n eigen betekenis. Die ‘blissful pleasure’, vrij vertaald ‘klein geluk’, vat mooi samen wat deze vergroenactie mij bracht. En het nodigt ook uit om voor nog meer klein geluk op die paar vierkante meters te gaan zorgen. Hopelijk maken mijn buurvrouw en ik nog meer mensen enthousiast. Dan kunnen we de schotten tussen de balkons weghalen en ontstaat een grote buurtbalkontuin!

Ook aan de slag?

Wil jij ook aan de slag op je balkon? Maak het jezelf makkelijk en begin met groenten en kruiden die gegarandeerd veel oogst opleveren. Bij mij doen munt, salie, wilde marjolein en bieslook het goed. Hang een grote hangpot met aardbeien in de zon en geef die regelmatig water. Basilicum groeit ook hard en doet het goed in potten. Je hoeft niet tot volgend voorjaar te wachten. Radijsjes, andijvie en rucola kun je bijvoorbeeld ook in augustus nog prima zaaien. Is jouw balkon niet zo zonrijk? Wanhoop niet. Bladgewassen als sla, spinazie en snijbiet gedijen prima in de schaduw. Begin gewoon en al doende leer je, net als ik. Heel veel succes en plezier!

Meer informatie

• Mini-voedselbos in eigen tuin | Atlas Leefomgeving
• Voedselbosranden bieden voedsel aan mens en dier | Atlas Natuurlijk Kapitaal
• Podcast moestuinieren op je balkon | IVN 

Tekst: Dieneke Schram-Bijkerk, Atlas Leefomgeving
Foto’s: Dieneke Schram-Bijkerk (leadfoto: moestuinbakken op het balkon van Dieneke); Purebudget