Stoepplantje van de week: kluwenhoornbloem

Vogelmuur, vroegeling en kluwenhoornbloem begonnen alle drie al in januari te bloeien. De vroegeling is al zo goed als klaar: op droge en zonnige plekken zijn alleen de vliesjes met zaadjes van deze kruisbloemige nog te vinden. In de schaduw zie je ook nu nog rijen bloeiende plantjes, maar de cyclus is bijna rond. Vogelmuur blijft het hele jaar aanwezig en staat er momenteel stralend fris bij. Vergeleken met de sappige groene blaadjes van de vogelmuur is de kluwenhoornbloem wat smoezelig. Moeilijk voor te stellen dat ook dit wat rommelig ogende plantje familie is van de anjer, net als de vogelmuur.

Haren

Kluwenhoornbloem is bezet met haren, de bloemen zitten dicht bij elkaar op korte steeltjes, als een kluwen. Vijf ingesneden witte kroonblaadjes zijn verpakt in een haast even groot kelkje. De bloemen blijven vaak half dicht. Kluwenhoornbloem schiet elk jaar opnieuw op uit zaad. Als u al jaren naar planten kijkt, dan heeft u er elk jaar meer gezien. "In onze contreien raakte deze kosmopoliet in een ver verleden thuis, maar de echte doorbraak beleefde ze in de vorige eeuw," schrijft Ton Denters in zijn Stadsflora van de lage landen. "Sindsdien neemt deze hoornbloem nog altijd toe."

Stoepplantjesalbum

Er zijn meer hoornbloemen in de stad te vinden: de gewone, de viltige, de zandhoornbloem, de zeldzame steenhoornbloem. Alleen de zandhoornbloem en de kluwenhoornbloem zijn vereeuwigd voor het Stoepplantjesalbum, dat afgelopen woensdag verscheen. Els van der Giessen maakte de aquarel voor de kluwenhoornboem; het origineel is momenteel op werkdagen te zien in de Oude UB in Leiden, en vanaf 1 juni in het Stadsmuseum in Grave. Els vond haar kluwenhoornbloem tijdens een wandeling op een klein stukje gras vlakbij haar huis. "Nadat ik mijn plant getekend had, kwam ik hem regelmatig tegen. Voorheen waren ze me niet opgevallen. Het is een algemeen voorkomende plant die het goed doet in bermen en perken, op open plekken waar de grond een beetje 'verslempt’, oftewel dichtgelopen is."

Els maakte een prachtig portret van het harige plantje met z'n fijne witte bloemetjes, maar vruchtjes droeg haar exemplaar nog niet. Speurt u daar zelf naar: ze hebben een beetje de vorm van een koehoorn, en hebben de hoornbloemen hun naam bezorgd. Meld uw bloeiende exemplaren vooral ook voor het stoepplantjesonderzoek.

Tekst: Hanneke Jelles, Hortus Botanicus Leiden
Foto's: KU Leuven; Hanneke Jelles; Nathalie Tirion