Heel Holland Zakt: prijsvraag

In 2023 stuurden we een 1 aprilgrap de wereld in. Daarop kwamen veel reacties, positieve en ook enkele minder positieve. Dat was precies de bedoeling en reden voor een tweede bericht. We kijken er tevreden op terug, zelfs al was het eenmalig.

Wat we via Nature Today ook eerder deden, was een prijsvraag: 'Ranking de (zee-)sterren'. Dat is nu ruim drie jaar geleden en het is tijd voor een nieuwe ronde. Er is inmiddels bedroevend veel desinformatie en 'fake news', zeker als je misleidende kanalen en bronnen volgt. Onze prijsvraag gaat mee in de trend. Er zijn vijf verschillende onderwerpen en feiten met daarbij de vraag: waar of niet waar? Wie (of wat) is De Faker of De Mol? 

Doe mee! Zak je voor de test, of heb het antwoord goed en voel je even De Slimste Mens! Om het niet te makkelijk te maken – factchecken is echt niet moeilijk – vertellen we niet hoeveel valse feiten er staan. Eén is er zeker fake, maar misschien wel meer. Ze zijn genummerd. Mail ons je oplossing door, bijvoorbeeld: 1,2,3,4 = waar, 5 = niet waar.

Onder de juiste inzendingen verloten we meerdere prijzen. Zoals de onlangs verschenen vierde druk van de 318 pagina's tellende Schelpengids over weekdieren van zee en strand, de basisgids Strandvondsten en een set zoek- en ansichtkaarten of ander ANEMOON-cadeau.

Prijsvraag

1) Waar of niet waar?

Nederlands hoogste gietijzeren vuurtoren, de gigant van Kijkduin, heet 'Lange Jaap'. Langs onze kust leeft een worm die zó lang kan worden, dat als je hem bij een uiteinde vasthoudt en vanuit de top van Lange Jaap naar beneden laat hangen, het andere uiteinde de grond raakt (het is niet de bedoeling dit massaal uit te proberen).

2) Waar of niet waar?

Slakken zijn – de schelp niet meegerekend – slijmerige, weke dieren. Ze hebben een zachte kop met voelsprieten, waarop al dan niet ogen staan. In die zachte kop kunnen in de mond superharde en vlijmscherpe tanden staan. Bij sommige slakken zit in de tanden het materiaal goethiet. Dat is sterker dan kevlar in kogelvrije vesten. Het aantal tanden verschilt per soort, maar er zijn slakken die er 20.000 hebben. Tijdens slakkenzoek-expedities dus maar uitkijken voor onze vingers!

3) Waar of niet waar?

Begin september 2006 ging er een schok door de natuurwereld, toen de Australische presentator, filmmaker en dierentuinbaas 'Crocodile hunter' Steve Irwin overleed na in zee gestoken te zijn door een giftige Pijlstaartrog (zie bijgevoegde presentatie uit Muzee in Scheveningen). Het gif zit in de stekels aan het uiteinde van de staart. Wat weinig mensen weten is dat pijlstaartroggen inmiddels ook in onze wateren voorkomen, zeker nu de klimaatverandering het zeewater opwarmt. Tot nog toe zijn uit ons land geen ernstige gevallen bekend van mensen die door een Pijlstaartrog gestoken zijn.

4) Waar of niet waar?

Bij het PIMP-project van Stichting ANEMOON staat de Purperslak (Nucella lapillus) centraal. Afgelopen najaar en dit voorjaar werden kruipende exemplaren gezien die een fel oranje kruipspoor achterlieten. Het is bekend dat de hypobranchiaalklier van deze slak een gele kleurstof bevat, die door koken paars wordt. Daarmee werden ooit mantels van bischoppen en keizers gekleurd. Direct na ontdekking van het oranje spoor gingen stemmen op om de Nederlandse slakkennaam te veranderen van Purperslak in Oranjeslak, ter ere van ons nationaal voetbalelftal en de koninklijke familie. Het streven is nu de omdoping vóór 26 april 2025 (Koningsdag) rond te hebben.

5) Waar of niet waar?

Tijdens de schelpenteldag op zaterdag 22 maart 2025, werd speciaal gevraagd ook 'zaagjes' te verzamelen. Bij Naturalis gaat speciale aandacht uit naar het 'links/rechts-fenomeen: spoelen er meer rechterkleppen aan dan linkerkleppen? Wat is het verschil tussen de onderzochte onderlinge strandgedeelten? De resultaten zijn al bekend. Om links en rechts uit elkaar te houden bestaan meerdere methoden. Weinig mensen weten dat het Zaagje zelf al vertelt hoe het zit. In het achterste spierindruksel bij de spitse kant zie je (in spiegelbeeld) in linkerkleppen de hoofdletter L en bij rechterkleppen de letter r.

Medewerkers, raadgevers, mensen op foto's en andere 'insiders' zijn uitgesloten van deelname (zij gaan uiteraard ook niet valsspelen door andere mensen tips te geven.)

Tekst: Stichting ANEMOON
Beeld: PICTAN (leadfoto: wormachtige en huisjesslak, PIMP-project 2025); Muzee; Gab Mulder