Melden van vogels met kleurringen geeft inzicht in hun levensgeschiedenis

Misschien heb je ze wel eens gezien: gekleurde plastic ringetjes om de poten van vogels. Ze komen in allerlei kleuren en maten, vaak met ingegraveerde letters of cijfers. Voor vogelaars is het een leuke uitdaging om erachter te komen wat er precies om de poten van de vogels zit. De vogels hebben namelijk unieke combinaties aan ringen, waardoor ze individueel op afstand herkend kunnen worden. Het gebruik van zulke kleurringen is uitgebreid getest op vogels; ze hebben er geen last van en het levert spannende nieuwe kennis op.

De levensgeschiedenis van vogels achterhalen

Door de aflezing van de kleurringen door te geven, kan de waarnemer de levensgeschiedenis van de vogel te weten komen. Wanneer en waar is de vogel geringd? Waar is de vogel nog meer gezien? En door wie? Allerlei extra informatie die een interessante nieuwe laag geeft aan een waarneming.

Voor onderzoekers die de kleurringen bij de vogels aanbrengen, is de aflezing ook waardevol. Het helpt ze bijvoorbeeld om een inschatting te maken van de overlevingskansen van de vogels of om erachter te komen waar vogels die in Nederland broeden hun winter doorbrengen. Zo kan het zijn dat er in februari een melding wordt gedaan van een grutto in West-Afrika, en dezelfde vogel één week later al in Nederland wordt gezien.

Online platform groeit

Om aflezingen van kleurringen makkelijk te kunnen melden en meteen de levensgeschiedenis van de vogel terug te krijgen, hebben Sovon Vogelonderzoek Nederland, het Vogeltrekstation en Dirk Raes (de beheerder van European Colour-ring birding) de afgelopen jaren hard gewerkt aan een online platform. De website submit.cr-birding.org bestaat inmiddels vier jaar en is een belangrijke plek om kleurring-aflezingen te melden. Voor fanatieke aflezers is het ideaal: één centrale plek om waarnemingen te melden. Voor de onderzoekers is het eveneens handig, omdat het veel administratietijd bespaart.

Op dit moment zijn er al 56 projecten aangesloten. Van weidevogels als kievit en wulp tot Groningse stadsduiven. Je kunt er scholeksters met kleurringen melden, maar ook veel andere kustbroedvogels die bijvoorbeeld in het kader van Wij en Wadvogels worden geringd (kluut, bontbek- en strandplevier, visdief). Inmiddels zijn ook de eerste buitenlandse projecten aangesloten: een Kroatisch ringproject van kokmeeuwen (Luka Jurinovic) en de grote meeuwen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) in België.

Waarnemingen direct in het veld doorgeven

Tegenwoordig kunnen aflezingen via de app BirdRing, gemaakt en beheerd door Mario Huizinga, ook meteen in het veld gemeld worden. De waarnemingen worden dan automatisch bij het juiste project gemeld en de app toont direct de historie van de vogel. Op een later moment kunnen ze via de website weer worden teruggehaald om te downloaden of foto’s toe te voegen.

Steeds meer meldingen

Het aantal meldingen neemt gestaag toe. In het afgelopen jaar kwamen er per dag gemiddeld 150 meldingen op de website binnen. Dat komt neer op meer dan 50.000 aflezingen in één jaar. Vooral scholeksters, kokmeeuwen en grote sterns worden veelvuldig doorgegeven.

Naar de toekomst toe, is de hoop dat steeds meer onderzoekers hun projecten bij CR-birding Submit aansluiten. Voor de onderzoekers is het handig omdat de gegevens daar veilig en langdurig worden opgeslagen. Voor vogelaars is het fijn dat ze waarnemingen meteen via BirdRing of de website kunnen verwerken. Zo wordt het voor vogelaars nóg gemakkelijker om hun aflezing door te geven en komen de meldingen sneller bij de onderzoeker terecht.

Tekst: Marwa Kavelaars en Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland, mede namens het Vogeltrekstation
Foto's: Marwa Kavelaars (leadfoto: koppeltje kleine mantelmeeuwen waarvan de vrouw een blauwe kleurring met witte inscriptie draagt); Mars Muusse