Deltaplan Biodiversiteitsherstel: van droombeeld naar actie
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)Het Deltaplan zal later dit jaar worden aangeboden aan minister Schouten. Een groep 'kwartiermakers' is op verzoek van de initiatiefnemers momenteel druk bezig met de concrete uitwerking ervan, en heeft ook al gesprekken gehad met het ministerie en de minister. De hoop is dat de visie van LNV goed aansluit bij het gezamenlijke 'droombeeld' van herstel van biodiversiteit in natuurgebieden, landbouwgebieden en de openbare ruimte, zegt NIOO-directeur Louise Vet. Zij is de voorzitter van de kwartiermarkers, en vanuit het door haar geleide ecologenplatform NERN ook één van de initiatiefnemers van het plan.
"De kwartiermakers hebben de afgelopen maanden input kunnen leveren voor de visie van de minister. Ik heb er vertrouwen in dat ze onze visie waardeert en gebruikt. Na het uitkomen van de visie gaan we meteen weer met het ministerie om tafel, om te kijken hoe we haar kunnen helpen met positieve actie en concrete uitwerking."
Dramatische afname
Aanleiding voor het Deltaplan is de afname van de rijkdom aan dieren en planten. Die gaat in Nederland erg snel, zichtbaar zowel als onzichtbaar. En de impact ervan is net zo groot boven de grond als in de bodem en onder het wateroppervlak: van eencelligen tot insecten en van vissen, vogels of zoogdieren tot bomen en planten. "Hoe vaak hoor je nog de roep van de grutto of de veldleeuwerik? En waar zie je nog de tere vlindervleugels fladderen van het gentiaanblauwtje?", vragen de initiatiefnemers op de website van het Deltaplan, Samenvoorbiodiversiteit.nl. Maar het meest alarmerend is misschien nog wel de afname van het aantal insecten, zegt Vet, waarover vorig jaar zulke dramatische cijfers naar buiten kwamen.
"Die publicatie over de insecten was de druppel! Nu moeten wij als ecologen toch echt verder gaan dan alleen maar de biodiversiteit bestuderen. Ook bij het NIOO vindt veel onderzoek plaats naar het functioneren van ecosystemen, en hoe biodiversiteit daarbij een rol speelt. Het wordt steeds belangrijker dat we dat aan een zo breed mogelijk publiek tonen, want alleen dan komt er draagvlak voor veranderend landgebruik."
Sturen op succes
Eén ding is volgens de initiatiefnemers van het Deltaplan alvast duidelijk: voor een Nederland waar de biodiversiteit floreert en waar de natuur weer rijker wordt, moet het anders. En dan met name – maar niet exclusief - in de landbouw, waar alles vooral is gericht op maximalisatie van productie. Nederland is zelfs de tweede landbouwexporteur ter wereld.
"We beogen een verschuiving naar een meer 'natuurinclusieve' en circulaire landbouw, waarbij voedselproductie en biodiversiteitsherstel harmonieus samengaan. En bij deze transitie moet de nadruk niet liggen op het toespelen van de zwarte piet of het inzetten van harde, grootschalige maatregelen. Daarvoor is de variatie aan gebieden, grondsoorten, bedrijfstypen etcetera te groot. Bovendien hebben de boeren al te lang de rol van boeman gehad op het gebied van natuur en natuurbescherming."
Een gezonde(re) landbouw is ook voor hen een goede zaak, benadrukt Vet. Het is belangrijk om de boeren te laten zien wat hun prestaties zijn, en zo hun betrokkenheid te krijgen bij de plannen: sturen op succes.
Nieuw tijdperk
Ook de rol van de overheid - dus van minister Schouten, maar ook van andere ministeries zoals dat van Economische Zaken - moet vooral faciliterend zijn in plaats van traditioneel sturend, vinden de opstellers van het Deltaplan. Goede initiatieven moeten worden aangemoedigd, zelfs als daarvoor wetten en regels moeten worden aangepast. Vet gelooft dat als de minister daar haar schouders onder zet, er een nieuw tijdperk kan beginnen waarin de landbouw weer aantrekkelijk wordt. Als het Deltaplan vervolgens officieel wordt gepresenteerd, moet duidelijk worden wat verder de routes zijn om het droombeeld van een 'rijker' Nederland te bereiken, en welke concrete acties en mijlpalen daarbij horen.
"Heel Nederland is eigenlijk een metropool. Als de B.V. Nederland in staat is om op een duurzame manier voedsel te produceren en tegelijkertijd de biodiversiteit te stimuleren, hebben we het beste kennisexportproduct voor alle metropolen in de wereld!"