Nieuwe partners van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel maken zich hard voor een biodiverse toekomst

De aanpak binnen het Deltaplan wordt gedreven door onderwerpen waarover alle deelnemende partijen het eens zijn. Tijdens de bijeenkomst, waar naast de 25 nieuwe partners ook zo’n 30 aspirant-partners aanwezig waren, was de sfeer actiegericht. De consensus was voelbaar aanwezig: een systeemwijziging vergt samenwerking tussen alle partijen waarbij vooral ook de economische dimensies van vraagstukken rond biodiversiteit worden beschouwd.

Aan de hand van praktijkvoorbeelden lieten enkele van de bestaande partners overtuigend zien dat het Deltaplan Biodiversiteitsherstel werkt. Een overkoepelend thema was de integrale aanpak, waarbij economische (verdien)modellen en discipline overstijgend samenwerken centraal staan. Louise Vet - directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie en onafhankelijk voorzitter van de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel benadrukte het belang van samenwerking en van een gebiedsbenadering. “Met één boer, of één natuurgebied ben je er niet. Er moet op gebiedsniveau worden samengewerkt”, daarover is ze heel duidelijk.

“We zijn volop aan de slag om over de volle breedte het maatschappelijk draagvlak voor biodiversiteitsherstel te vergroten. Herstel van biodiversiteit is voor iedereen belangrijk. We zoeken actief naar verdienmodellen voor biodivers ondernemen en het ontwikkelen en delen van kennis over biodiversiteit en hoe je dit kunt meten. Ook zoeken we per gebied lokale samenwerking met diverse grondgebruikers om de biodiversiteit in de landbouw en de openbare ruimte te bevorderen. De overheid is hierin ook partij. Wet- en regelgeving moet boeren en beheerders van gebieden steunen in hun inspanningen om de biodiversiteit te stimuleren.”

De systeemwijziging ontstaat bottom-up, vanuit de partners van het Deltaplan. Een krachtige maatschappelijke coalitie als het Deltaplan kan adviseren en desnoods aan de rem trekken bij wet- en regelgeving. De overheid is een belangrijke partner en omarmt het Deltaplan, maar het Deltaplan kan ook een buffer zijn voor de veranderlijke politieke wind waar ondernemers soms voor vrezen. 

Concrete actie

Het Deltaplan zet een stip aan de horizon voor een biodiverse toekomst, maar hoe bereiken we die stip? Louise Vet vertelt een laagdrempelig verhaal, waarbij snaren in het publiek worden geraakt bij de concrete voorbeelden. Zoals bijvoorbeeld de Living Labs die worden uitgerold, niet alleen om biodiversiteit te monitoren maar ook om sociaal-economische factoren te meten en, belangrijk, herstel van biodiversiteit ook daadwerkelijk vast te stellen. Ook succesverhalen over verdienmodellen voor boeren waar biodiversiteitsherstel een integraal onderdeel van zijn, spreken aan. De consensus is dat als boeren anders gaan werken, ze daarvoor ook beloond moeten worden; zowel maatschappelijk als financieel. Diverse partijen in het Deltaplan houden zich bezig met verdienmodellen en hebben hier ook een commitment voor afgegeven.

Commitments

Een aantal aanwezige partners presenteerden hun commitment aan het Deltaplan. Veel partners van het eerste uur waren zelf al langs de lijnen van het Deltaplan aan het werk en noemen het een logische keuze om bij dit grote initiatief aan te sluiten. “Hier vind ik de beweging, hier kunnen we het gesprek aangaan”, aldus Natasja Oerlemans van het WNF. “Als natuurorganisatie zijn we gewend om diverse partijen te verbinden. Neem bijvoorbeeld natuur en landbouw, lang twee gescheiden werelden. Het WNF ontwikkelde samen met FrieslandCampina en de Rabobank een biodiversiteitsmonitor voor de melkveehouderij waardoor partijen op dezelfde manier successen kunnen meten.” De uitkomsten van zo’n monitor zijn méér dan alleen gunstige randvoorwaarden voor boeren: ze leggen biodiversiteit aan de basis van ondernemerschap. De integrale aanpak van het Deltaplan laat zich zien in de manier waarop de Rabobank, een van de partners, rentekorting verstrekt op basis van de uitkomsten van de biodiversiteitsmonitor. 

Stapelen van beloningen

Een veel gehoord adagium in de bijeenkomt is het stapelen van beloningen voor boeren. Een rentekorting van 0.5 procent zal wellicht niet de doorslaggevende factor zijn om biodiverser te ondernemen, maar door beloningen te stapelen kan de motivatie groeien. Het betrekken van de boeren vergt een economisch goed onderbouwd plan, aldus Hans van den Heuvel,  directeur van de Land- En Tuinbouworganisatie (LTO). De land- en tuinbouw is een hoog gewaardeerde sector in Nederland, maar de maatschappelijke druk is ook hoog. Maatschappelijke eisen kosten ook geld en er komt heel wat op de leden van de LTO af. “Wij houden ons veelal bezig met de economische dimensie van ecologische vraagstukken”, vertelt Van den Heuvel. Bewustwording vergt een integrale aanpak, de LTO heeft momenteel tientallen projecten lopen rondom biodiversiteit. 

Hans de Haan van ‘Land van Waarde’ is ook al zes jaar bezig met biodiversiteitsherstel. Hij merkte een terugloop op in het aantal boeren dat meedoet met biodiverse initiatieven en het stapelen van belangen is wat hem betreft zeker een oplossing. “De natuur is geen schadepost, het moet een pijler in het verdienmodel worden van de bedrijfsvoering.” Dat ‘Land van Waarde’ zich aansluit bij het Deltaplan spreekt voor zich. Zelf hebben ze al een groot netwerk van partners, maar dat is in een maatschappelijke coalitie als het Deltaplan alleen maar welkom.

Wetenschappelijke benadering

Wouter-Jan Schouten van onderzoeksinstituut TiFN benadert het vraagstuk wetenschappelijk. Daarbij legt hij de nadruk op het veranderen van mindset, of ‘bending the curve’. Landgebruikers leren omdenken van volumegroei naar waardegroei, dan kan volgens Wouter-Jan met een integrale gebiedsaanpak. Het is de toehoorders inmiddels wel duidelijk: samenwerken is het thema van de dag. Samenwerken binnen de hele waardeketen, tot aan de consument. De focus ligt nu veel op de landgebruikers, maar de invloed van het Deltaplan rijkt verder. Een transdisciplinair instituut als TiFN heeft veel waarde als kennispartner binnen het Deltaplan. De regeneratieve businessmodellen, public-private partnerships en transdisciplinaire oplossingen van TiFN hebben vervolgens weer baat bij een groot netwerk. 

Andere kennispartners zijn betrokken vanuit hun kennis op het gebied van biodiversiteit. Naturalis Biodiversity Center is de expert op het gebied van de Nederlandse biodiversiteit en het meten ervan. Alle Nederlandse soorten, inclusief kennis over voorkomen en verspreiding door de tijd, zijn bij Naturalis aanwezig in de collectie, die als richtlijn voor de Nederlandse biodiversiteit kan worden ingezet. Wageningen University & Research is een logische schakel tussen landgebruikers en wetenschappelijk onderzoek. Zij rekenen onder andere door hoe verschillende verdienmodellen in potentie uitpakken voor boeren. Bij het Louis Bolk Instituut wordt biodiversiteit bekeken vanuit een systeembenadering, waarbij het vergrootglas niet op één soort wordt gericht maar juist wordt omgedraaid, om het grotere systeem en de samenhang te bestuderen. Deze partijen doen dagelijks al veel van waar het Deltaplan voor staat. Zij zijn dan ook logische partners.

Hefboom vergroten

De Rabobank is een belangrijke partner in het Deltaplan. Bij een integrale aanpak is de ervaring van de Rabobank van grote waarde. Jeen Nijboer, projectmanager Food & Agri bij de Rabobank, stipt een aantal concrete zaken aan: “Wat kost het, wat levert het op en hoe draagt het bij aan een verdienmodel? De rentekorting op basis van een biodiversiteitsmonitor in de duurzame zuivelketen is een mooi praktijkvoorbeeld waarop we kunnen voortborduren.” Het bieden van financiële stimuli voor biodivers ondernemen begint bij de accountmanagers die de boeren adviseren. Zij worden zo ambassadeurs voor biodiversiteit. 

Dat we de boer niet moeten zien als louter economisch gemotiveerd, bewijzen wel de aanmeldingen voor initiatieven op het gebied van biomonitoring. “Het enthousiasme waarmee boeren reageren op dit soort initiatieven is mooi om te zien” vertelt Marjon Schultinga van Sken je sloot. Deze partij helpt boeren onder andere bij het beoordelen van de ‘biologische waarde’ van sloten. Enthousiaste boeren leren over natuurlijke plaagbestrijding, onkruidbeheersing en biodiversiteit. Ze omarmen enthousiast de apps, beslistools en factsheets die beschikbaar worden gesteld en brengen zo biodiversiteit in hun bedrijfsvoering. 

De bijeenkomst van partners en aspirant partners van het Deltaplan liet duidelijk zien dat samenwerking de weg voorwaarts is. Er gebeurt al veel, maar het Deltaplan Biodiversiteitsherstel brengt het naar een hoger plan!

Algemene details

Op 25 september 2019 verwelkomde de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel op een bijeenkomst in Kamerik nieuwe partners. Deze organisaties verklaren zich hiermee bereid om zich actief voor herstel van de biodiversiteit in te zetten. Op dit moment zijn er 25 partners en ruim 30 aspirant-partners die zich in de nabije toekomst aan de stichting zullen verbinden. 

Daadkracht

Partners denken strategisch mee over de verdere invulling en realisatie van het Deltaplan, en maken deel uit van een uniek netwerk van boerenorganisaties, bedrijven, kennisinstellingen, natuur- en milieuorganisaties en overheden. Toelating als partner vindt plaats op basis van een formele toets door het bestuur van de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Dit is erop gericht dat woorden ook worden omgezet in daden. “We hebben nu 25 partners, en ruim 30 aspirant-partners gaan onze beweging hoogstwaarschijnlijk binnenkort verder versterken”, zegt Louise Vet. “In de diverse regio’s in Nederland breiden we actief de steun en daadkracht voor het Deltaplan Biodiversiteitsherstel uit.”

Ambities

Gebiedsgerichte samenwerking waarbij natuur, landbouw en openbare ruimte met elkaar in balans zijn, staat centraal in het plan van aanpak. Vanaf 2022 wil de stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel dat 60 procent van de boeren samen met andere grondgebruikers werkt aan biodiversiteit op gebiedsniveau, en in 2025 moet 75 procent van de natuurgebieden onderdeel zijn van zo’n gebiedsgerichte samenwerking. De diverse gebieden dekken zo’n 90 procent van het Nederlandse oppervlak. Wetenschappers en kennisinstellingen die aan het Deltaplan zijn verbonden, meten de prestaties van de biodiversiteitsherstellende maatregelen. 

Over het Deltaplan Biodiversiteitsherstel 

Het Deltaplan Biodiversiteitsherstel is een brede maatschappelijke beweging met een unieke aanpak voor natuurherstel in Nederland. De deelnemende kennisinstituten, landbouwvertegenwoordigers, bedrijven, natuur- en milieuorganisaties en een bank laten zien dat we door betere samenwerking en het stimuleren en waarderen van grondgebruikers vanuit een gedeelde stip op de horizon het verschil kunnen maken voor een rijkere natuur.

Tekst: Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Deltaplan Biodiversiteitsherstel (leadfoto: deelnemende partners van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel)