Opinie stikstof: wat kan er wel?

De eenzijdige focus op economische groei heeft de natuur al decennia in gijzeling. Dat natuur er nu zo slecht voor staat is het gevolg van het jarenlang negeren van de noodzaak om natuur adequaat te beschermen. Natuurbescherming is niet alleen van belang voor wilde dieren en planten. Ook wij mensen hebben natuur hard nodig: we zijn ervan afhankelijk voor ons voedsel - denk aan bijen en andere bestuivers, voor onze watervoorziening en voor een gezonde lucht.

Nederland presteert het slechtst van de EU-landen als het gaat om natuurbescherming. Gemiddeld hebben Europese lidstaten ruim 18 procent van het landoppervlak aangewezen als beschermde natuurgebieden (Natura 2000). Nederland zit daar ver onder met iets meer dan 13 procent. Bijna geen van de Nederlandse Natura 2000-gebieden voldoet aan de gestelde beschermingseisen voor soorten en leefgebieden.

Meest veedichte land

Nederland is daarnaast ook nog het meest veedichte land ter wereld, waar mest een afvalproduct is in plaats van een waardevol ingrediënt voor een vruchtbare bodem. Het teveel aan stikstof uit mest is een belangrijke veroorzaker van biodiversiteitsverlies in natuurgebieden zoals heidevelden. De veehouderijsector is verantwoordelijk voor meer dan 40% van de totale stikstofuitstoot in Nederland. De combinatie van een gering oppervlakte aan natuurgebieden en een zeer intensieve veehouderijsector maakt de problematiek in ons land zo uniek en urgent.

Directe link ontbossing

Stikstof is niet alleen een drama voor Nederlandse natuurgebieden, maar het heeft ook een directe link met ontbossing in Latijns-Amerika. Voor de grootschalige import van soja uit bijvoorbeeld de Cerrado-savanne in Brazilië, wordt natuur daar vernietigd. De ontbossing van de Cerrado is momenteel zelfs heviger dan die in de Amazone. Soja wordt gebruikt om in Nederland de kippen, koeien en varkens te voeren want we hebben hier onvoldoende landbouwgrond om al dat voer voor miljoenen dieren te telen. Ondertussen wordt het overgrote deel van alle vlees en zuivel geëxporteerd en blijven wij zitten met de rommel – in de vorm van een teveel aan mest en stikstof. De tijd dat we deze hoge prijs willen en kunnen betalen is met de uitspraak van de Raad van State voorbij.

Prachtige kans

Van de rechter moet Nederland eerst natuur herstellen en beschermen voordat economische ontwikkeling mogelijk is. Dit geeft ons een prachtige kans in handen om grootschalig te investeren in echte oplossingen die niet alleen natuur ten goede komen, maar ook zorgen voor een schone en gezonde leefomgeving.

Een van de meest kansrijke oplossingen is het stoppen met het importeren van soja als veevoer. Door koeien zelf gras te laten grazen en kippen en varkens te voeren met restproducten uit de voedingsindustrie, stoppen we de Nederlandse bijdrage aan ontbossing, voorkomen we concurrentie van veevoer met voedsel dat direct geschikt is voor mensen en sluiten we zoveel mogelijk de kringloop in eigen land. Deze aanpak past naadloos in de visie op kringlooplandbouw van minister Schouten van LNV en draagt bij aan de wens van de zuivelsector voor een grondgebonden melkveehouderij. Ook pakt dit positief uit voor andere doelen zoals klimaat en waterkwaliteit. Zeker als deze omslag wordt gecombineerd met een gebiedsgerichte aanpak waar in bufferzones rondom natuurgebieden nog extra maatregelen worden genomen voor een natuurinclusieve landbouw.

Baten onbetaalbaar!

De omslag naar een duurzame landbouw waar boeren mét natuur werken in plaats van ertegen, zal in eerste instantie flinke kosten met zich meebrengen. Er zullen nieuwe verdienmodellen voor veehouders moeten komen gericht op kwaliteitsproductie in plaats van kwantiteit. En de overheid moet ervoor zorgen dat degenen die niet mee willen of kunnen doen, netjes worden uitgekocht. Deze kosten zullen we als samenleving moeten dragen, want we hebben met zijn allen geaccepteerd dat dit failliete systeem kon ontstaan. De uiteindelijke kosten zullen echter in het niet vallen bij de prijs die we betalen als we door blijven gaan op de oude weg. Bovendien, de baten zijn onbetaalbaar: een florerende natuur in Nederland, geen ontbossing voor Nederlands veevoer in Latijns-Amerika en een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving om van te genieten!

Tekst: Wereld Natuur Fonds
Foto: Hollandse Hoogte (leadfoto: grutto)