In de Gelderse Poort zijn bloemrijke graslanden, moerassen, ruigtes, struwelen en bossen waar kuddes runderen en paarden doorheen trekken. Deze grote grazers leven hier het hele jaar door in natuurlijke sociale kuddes met jonge en oude, mannelijke en vrouwelijke dieren. Zij leven onder zo natuurlijk mogelijke omstandigheden. De dieren zijn geselecteerd op hun zelfredzaamheid en krijgen zelfstandig jongen. Alleen wanneer een dier directe zorg nodig heeft, grijpt kuddebeheerder FREE Nature in. Om de aanwas in natuurlijke kuddes af te stemmen op wat de omgeving te bieden heeft, haalt FREE Nature af en toe dieren uit het gebied. Dieren die niet terecht kunnen in andere natuurgebieden worden geslacht; het vlees wordt verkocht als wildernisvlees.
Kringloopkadaver
Als wildlevende paarden en runderen in de Gelderse Poort doodgaan, worden ze normaal gesproken afgevoerd en ter destructie aangeboden. Dit is anders bij wilde dieren zoals konijnen en reeën die na hun dood mogen blijven liggen om deel uit te maken van de natuurlijke cyclus van leven en dood. De jonge konik die dit voorjaar is doodgegaan kan echter niet uit het gebied worden weggehaald en mag daarom op aanwijzen van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) als zogeheten 'buitenmachtelijk-' of 'kringloopkadaver' blijven liggen om opgenomen te worden in de natuurlijke kringloop. Het gaat hierbij om een uitzondering die valt binnen de bestaande wet- en regelgeving. Die uitzondering geldt als afvoeren praktisch niet mogelijk is (een dood dier kan bijvoorbeeld onvindbaar zijn, in verre staat van ontbinding verkeren of op een onbereikbare of kwetsbare plek liggen).
Dood doet Leven
Het laten liggen van grote dode dieren in de natuur is niet gebruikelijk in Nederland. Dood doet Leven wil grote kadavers weer een plek geven in de natuur, zodat de talrijke aaseters opnieuw aan hun trekken komen. Natuur is een oneindige cyclus van leven en dood. Het is eten en gegeten worden. Organismen groeien en bouwen weefsel op. Dat weefsel zal ooit in levende of dode vorm weer tot voedsel dienen. Er zijn in de natuur grote aantallen dieren en planten die gespecialiseerd zijn in de afbraak van dood weefsel. Tal van zeldzame dieren zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van grote kadavers. De aanwezigheid van een goede gemeenschap van aaseters als raaf en zeearend zorgt hierbij voor een snelle en effectieve afbraak.
Circle of Life
Een lichaam dat gegroeid is dankzij het eten van bouwstoffen uit een bepaald gebied, moet in datzelfde gebied weer worden afgebroken om ten goede te komen aan het plaatselijke natuursysteem. Dan is sprake van ware duurzaamheid en is de natuurlijke cirkel rond. Steeds meer dringt het inzicht door dat het tegen de wetten van de natuur indruist om kadavers uit het natuursysteem te verwijderen. De dood van het ene dier betekent letterlijk het (over)leven van een ander. Dood doet Leven in de Gelderse Poort is een project van ARK Natuurontwikkeling, Staatsbosbeheer en kuddebeheerder FREE Nature.
Op zaterdag 2 juni gaat Harm Edens, presentator van het natuurprogramma BuitenGewoon van Omroep Gelderland, met ARKer Bart Beekers op zoek naar de natuur van dode dieren in de Gelderse Poort. Meer informatie over Dood doet Leven is te vinden op Dooddoetleven.nl.
Tekst: Bart Beekers & Karsten Reiniers, ARK Natuurontwikkeling; Thijmen van Heerde, Staatsbosbeheer
Foto's: Thijmen van Heerde, Staatsbosbeheer