Veluwe in wereldwijd onderzoeksnetwerk grasland

De meest ingrijpende invloeden van de mens op graslanden zijn veranderingen in bemesting en begrazing. Dit wordt veroorzaakt door verstoring van het evenwicht van voedingsstoffen in de bodem, en veranderingen in de soorten en aantallen grote grazers. Om het effect van die menselijke invloeden te begrijpen, is het belangrijk te weten wat er met de biomassa en diversiteit van planten, en met de samenstelling van de plantengemeenschap gebeurt, als je bepaalde voedingsstoffen toevoegt. Datzelfde geldt voor de aan- of afwezigheid van begrazing.

Laagdrempelig netwerk

Met dit doel heeft een groep jonge onderzoekers in 2005 het Nutrient Network opgericht. Deelnemers voeren overal dezelfde, relatief eenvoudige experimenten uit: ze voegen verschillende combinaties stikstof, fosfor en/of kalium toe aan grasland. En ze laten sommige stukken begrazen en andere juist niet. "Door mee te doen met NutNet", zegt NIOO postdoc Judith Sitters, "kunnen we meer te weten komen over de effecten van bemesting en begrazing, zowel op onze eigen locatie als wereldwijd. Daarvoor hoeven we alleen onze data te vergelijken met die in de wereldwijde NutNet-database."

Planken wambuis

Samen met NIOO-onderzoekers Ciska Veen en Liesbeth Bakker is Sitters druk bezig geweest met het inrichten van de eerste Nederlandse NutNet locatie: bij Planken Wambuis, een grotendeels met bos en heide begroeid natuurgebied op de Veluwe dat wordt beheerd door Natuurmonumenten. Planken Wambuis kent een opvallende diversiteit aan grote grazers: van reeën en edelherten tot aan wilde zwijnen, paarden en Sayaguesa runderen. In oktober hebben de onderzoekers afrasteringen aangelegd, die deze grazers weg moeten houden van bepaalde delen van het onderzoeksterrein.

Dringende vragen

"Zo kunnen we onderzoeken wat nu precies de invloed is van zoveel verschillende grote grazers", vertelt Sitters, "en met name van wilde zwijnen. Afgelopen zomer al hebben we het experiment uitgezet en de eerste data verzameld. En volgend voorjaar gaan we de onderzoekspercelen ook voor het eerst bemesten." De onderzoekers willen vooral meer weten over het effect van stikstof. "Dat is een dringend vraagstuk", legt Sitters uit, "vanwege de ophoping van stikstof uit de atmosfeer in onze natuurgebieden. Die stikstof wordt in de atmosfeer gebracht door veehouderij en verkeer, en komt vroeger of later weer op de grond."

Enthousiast

Inmiddels zijn er al 100 locaties in 20 verschillende landen aangesloten bij NutNet. "We hopen dit experiment tenminste tien jaar te blijven doen", zegt Sitters. "We zijn erg enthousiast dat het op Planken Wambuis kan, en dat we nu ook bij dit belangrijke wereldwijde netwerk horen."

Tekst en foto's: Judith Sitters, NIOO-KNAW