Voor het eerst nest van ernstig bedreigde zandhommel ontdekt op Korendijkse slikken

Dat de zandhommel floreert op Tiengemeten is bekend; de reden waarom is echter niet geheel duidelijk. Vermoedelijk spelen het relatieve uitgestrekte landschap en vooral de bloemenrijkdom belangrijke rollen. Maar hoe gebruiken de zandhommels dit landschap? Welke bloemen gebruiken ze? En vooral; waar nestelen ze? Dat zijn vragen waar student Linda van der Jagt antwoord op probeert te vinden. Dat er tijdens het onderzoek ook daadwerkelijk een nest ontdekt werd, overtrof onze stoutste verwachtingen. Het nest werd niet gevonden op Tiengemeten, waar de zandhommel (Bombus veteranus) algemeen is, maar op de Korendijkse slikken waar de soort pas vorig jaar werd ontdekt. Het nest, niet meer dan een gaatje in de grond, zat verstopt tussen de hoge vegetatie van overwegend Canadese guldenroede.

De zandhommel behoort tot een groep hommels die over het algemeen zelf hun nest maken van mos en plantenmateriaal. De nesten zijn meestal bovengronds: net onder een graspol of iets dergelijks. Als er geen geschikte nestelplekken voorhanden zijn, gebruiken ze ook wel verlaten muizenholletjes. Dit is vermoedelijk hier ook het geval. Op korte afstand van het nest is de zoemtoon, die uit het nest komt, duidelijk hoorbaar, zoals ook beschreven in de literatuur. Aan het eind van het onderstaande filmpje is dit ook net te horen.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Nestingang van de zandhommel (Bron: John Smit)

Het meest fantastische is nog wel dat bij het blootleggen van een klein stukje van het nest maar liefst twee gasten werden waargenomen: een gewone koekoekshommel (Bombus campestris) maakte zich snel uit de voeten. Dit is een parasitaire hommel die vooral bekend is als parasiet van de akkerhommel en aanverwanten. Nog niet eerder werd er een koekoekshommel bij de zandhommel vastgesteld. Zijn strategie is dezelfde als die van de koekoek: het vrouwtje zet stiekem een eitje af in het nest van een ander zodat ze de larven zelf niet hoeft te voeden. De tweede soort was een larve van de hommelreus (Volucella bombylans): een zweefvlieg die als larve van afval en dode hommellarven in hommelnesten leeft. Ook voor deze soort geldt dat dit de eerste keer is dat hij bij de zandhommel is waargenomen.

Tekst: John Smit en Linda van der Jagt, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's en filmpje: John Smit (leadfoto: Werkster zandhommel)