Uiterst zeldzaam Blaasjesmos op de camping
BLWGBericht uitgegeven door BLWG [land] op [publicatiedatum]
Dit voorjaar is op elf campings in Nederland het uiterst zeldzame Gestekeld blaasjesmos aangetroffen. Dit mos lijkt een voorkeur te hebben voor kale plekken in grasvelden waar het vorige seizoen caravans hebben gestaan. Mossenkenners staan voor een raadsel, want Blaasjesmossen komen in West-Europa weinig voor en de soort kan zich niet over grote afstanden verspreiden.
Op 9 februari 2015 zag Wim Langbroek duizenden frisgroene rozetjes van blaasjesmos op camping De Noordduinen in Katwijk aan Zee. Ook op een andere camping in Katwijk bleek blaasjesmos voor te komen. Mossenspecialist Heinjo During bevestigde dat het bij de vondst op camping De Noordduinen ging om Gestekeld blaasjesmos (Sphaerocarpos michelii). Dit zeer zeldzame levermos was in de vorige eeuw slechts in twee moestuinen gevonden en in de afgelopen tien jaar alleen een keer op een camping in Zeeuws-Vlaanderen. De vondst werd gemeld op waarneming.nl met een foto als bewijs. Hoewel er twee soorten blaasjesmos zijn die veel op elkaar lijken, bleek het steeds om Gestekeld blaasjesmos te gaan.
Zoekactie
Natuurliefhebber Jelle van Dijk pikte het bericht op en startte een zoektocht op andere campings, eerst in de regio, later ook op andere plekken in het land. In maart en april vond hij Gestekeld blaasjesmos op nog eens tien campings in Zuid-Holland, Noord-Holland, Zeeland, Flevoland en Utrecht. Het zeer zeldzame Gestekeld blaasjesmos heeft zich blijkbaar massaal gevestigd op plekken waar we niet zo gauw naar mossen zouden gaan zoeken, te weten kale plekken op druk bezochte grote campings. Jelle benadrukt dat hij slechts een kleine steekproef van de geschikte campings heeft onderzocht en dat er zeker nog veel meer groeiplaatsen kunnen worden ontdekt.
Speuren naar kale plekken op de camping
Tijdens zijn zoektocht maakte Jelle gebruik van Google Earth waarbij hij inzoomde op campings en lette op de aanwezigheid van grote rechthoekige kale plekken. Die plekken ontstaan door intensief gebruik. Zo wordt het aanwezige gras verstikt en blijft er een onbegroeide bodem over die geschikt is voor pioniersoorten die op kale bodem kunnen groeien. Gestekeld blaasjesmos is zo’n pionier die in enkele maanden tot een volwassen exemplaar uitgroeit.
Raadselachtige verspreiding
Toch is het voor mossendeskundigen een raadsel hoe de soort zoveel plekken heeft kunnen bereiken. De meeste mossen hebben namelijk lichte sporen die gemakkelijk door de wind worden verspreid. Blaasjesmos heeft sporen die veel te zwaar zijn om met de wind te worden meegevoerd. Ze blijven achter in de bodem en kunnen zelfs jaren later nog ontkiemen en tot nieuwe rozetjes uitgroeien. Mossendeskundigen denken nu dat het mos meegekomen is met autobanden: als er grond in de profielen van autobanden blijft hangen, dan zullen de sporen van het mos op de andere plek kunnen komen.
Overlevingskracht
De sporen van Blaasjesmossen zijn heel bijzonder: ze zitten met z'n vieren aan elkaar vast. Zo’n groepje van vier sporen heet een tetrade en bestaat uit twee vrouwelijke en twee mannelijke sporen. Een rozetje wordt niet groter dan twee centimeter en bestaat voornamelijk uit de twee vrouwelijke planten met daarop talrijke frisgroene blaasjes. Binnen in elk blaasje bevindt zich een vrouwelijk geslachtsorgaan en na de bevruchting ontwikkelt zich een kogelrond sporenkapsel. Het sporenkapsel heeft geen steel en gaat niet uit zichzelf open. De sporen komen pas vrij als de kapselwand door ouderdom of beschadiging uit elkaar valt. Daardoor kunnen Blaasjesmossen lang overleven en zijn er altijd mannetjes én vrouwtjes aanwezig om voortplanting mogelijk te maken.
Zoek mee!
Natuurlijk zijn we heel benieuwd of Gestekeld blaasjesmos op nog meer campings aanwezig is. Daarom vragen we kampeerders om op kale grond rond uw tent of caravan én op uw parkeerplek thuis te speuren naar dit bijzondere mos! Melden met foto, datum en locatie kan naar info@blwg.nl. Mogelijk vragen we u om een stukje mos op te sturen.
Tekst: Joop Kortselius
Foto’s: Jelle van Dijk; Henk Siebel, BLWG