Hoogovens groeiplaats voor twee nieuwe mossen in Nederland
FLORONBericht uitgegeven door FLORON [land] op [publicatiedatum]
Kalkpurpersteeltje en schaduwdubbeltandmos zijn voor het eerst in Nederland gevonden. Vanochtend werd in Vroege Vogels op Radio 1 bekend gemaakt dat deze twee zeldzame mossen in behoorlijke aantallen groeien aan de rand van het Tata Steel industrieterrein in Velsen.
Henk Siebel van mossenwerkgroep BLWG deed deze bijzondere ontdekking. Op een onooglijk parkeerterrein vol slakken en ander bedrijfsafval groeit de één, terwijl mos nummer twee massaal tegen de muur van een stalen loods is gevonden. Op en rond oude industrieterreinen komen vaak bijzondere planten en dieren voor, omdat het landschap daar heel anders is dan in natuurgebieden of op het platteland. Beide nieuwe soorten blijken afhankelijk te zijn van kalk en slakken: gesmolten steenafval uit de hoogovens.
Henk Siebel: “Kalkpurpersteeltje (Ceratodon conicus) is een mos dat in West-Europa uiterst zeldzaam is geworden. Vroeger kwam deze soort in ons omringende landen voor op een dun laagje aarde op kalkstenen muren. Omdat dergelijke muurtjes niet meer worden onderhouden is deze soort daar vrijwel verdwenen. Onder de rook van de hoogovens werd deze soort gevonden aan de randen van een parkeerplaats met een verharding van hoogovenslakken op een heel dun laagje aarde. Dit is een standplaats die in de winter vochtig is, maar in de zomer totaal uitdroogt. Kalkpurpersteeltje is goed aangepast aan die wisseling tussen vochtig en kurkdroog. Met deze groeiplaats op een industrieterrein gedraagt de soort zich als een echte cultuurvolger. Natuurlijke groeiplaatsen bevinden zich in berggebieden met kalksteen in Midden- en Oost-Europa.”
Henk Siebel: “Schaduwdubbeltandmos (Didymodon umbrosus) groeit aan de beschaduwde noordzijde van een gebouw gemaakt van metalen golfplaten. In de richels heeft zich kalkstof opgehoopt van het nabijgelegen overslagterrein van ENCI. In de richels en op de grond aan de voet van de muur groeit de nieuweling voor Nederland. Ook dit is een cultuurvolger die elders in West-Europa leeft in vochtige kalkvoegen van baksteenmuren. In heel Europa zijn van deze soort alleen vrouwelijke planten bekend en dit mos plant zich hier daarom niet voort met sporen. De verspreiding gaat met microscopisch kleine broedkorrels, die bestaan uit kleine celklompjes die gemakkelijk loslaten. Wanneer ze op een geschikte groeiplaats landen, kunnen ze uitgroeien tot een nieuwe mosplant. Eenmaal bij de hoogovens beland, kon de soort zich daardoor snel over vele vierkante meters uitspreiden. Verwacht wordt dat deze soort op meer plekken in Nederland gaat opduiken.”
Tekst: Henk Siebel, BLWG, Joost Huijsing, VARA en Laurens Sparrius, BLWG
Foto's: Henk Siebel, BLWG