Kan ontrafeling DNA opmars bedwants stuiten?
Bericht uitgegeven door het Laboratorium voor Entomologie Wageningen University en het Kenniscentrum Dierplagen op [publicatiedatum]
Amerikaanse wetenschappers hebben de genetische code van de bloedzuigende bedwants ontrafeld. Dit vleugelloze beestje is met een wereldwijde opmars bezig en kan voor veel jeukende overlast zorgen, ook in Nederland. Maar is deze genetische code nu de sleutel voor succesvolle bestrijding?
De bedwants (Cimex lectularius) is een roodbruin, vleugelloos insect van vier tot zes millimeter groot met een vlijmscherpe steeksnuit. Beten van een bedwants kunnen hevige jeuk veroorzaken vanwege de allergische reactie die het speeksel opwekt. Typisch voor bedwantsbeten zijn de kleine druppeltjes bloed die op de lakens worden achtergelaten. Na het nemen van een bloedmaaltijd trekken de bedwantsen zich terug in allerlei kieren en spleten in de slaapkamer. Achter het behang of een schilderij, in de kieren tussen bed en matras of zelfs in de wekker of achter het stopcontact. Om elkaar op te zoeken gebruiken ze zogenaamde aggregatieferomonen: stoffen die voor soortgenoten de boodschap dragen: ‘hier zitten wij en kom er maar bij’. Deze stoffen geven bij een hevige bedwantsbesmetting een typisch luchtje aan de slaapkamer.
De bedwants vertoont uiterst curieus sexueel gedrag. Het mannetje prikt namelijk met zijn naaldscherpe geslachtsorgaan door de huid van het vrouwtje en laat zijn sperma vervolgens achter in een speciaal opvangblaasje. Vreemd genoeg weet het mannetje niet altijd onderscheid te maken tussen mannetjes en vrouwtjes, en is er dus sprake van bisexualiteit onder bedwantsen.
Toenemend probleem?
Tot halverwege de vorige eeuw waren bedwantsen vrij algemeen in Nederland, maar onder andere de introductie van het insecticide DDT heeft daar een abrupt einde aan gemaakt. Door het veelvuldige en wereldwijde gebruik van DDT en andere insecticiden zijn bedwantsen resistent geworden tegen vrijwel alle chemische middelen. Met de hedendaagse reizen naar verre oorden kunnen bedwantsen weer mee terug liften.
Als antwoord op de groeiende ongerustheid onder de Amerikaanse bevolking over gemelde problemen met bedwantsen, wordt momenteel (1 en 2 februari 2011) zelfs een heuse ‘Bed Bug Summit’ georganiseerd in Washington. Ook in Nederland worden steeds vaker bedwantsbesmettingen gemeld bij professionele ongediertebestrijders. Dure hotels, appartementen, studentenhuizen; overal kunnen ze worden aangetroffen. Concrete getallen ontbreken echter, omdat meldingen niet centraal worden geregistreerd. En ook in Nederland zijn er aanwijzingen voor resistentie tegen insecticiden.
Met de bekend gemaakte genetische code is resistentie tegen insecticiden nu in de genen af te lezen. Met deze informatie kunnen we onderzoeken waar resistentie voorkomt in bedwantspopulaties en hoe snel resistentie zich verspreidt. Ook kunnen bestaande bestrijdingsmiddelen vervolgens gerichter worden toegepast. Maar daarmee ligt een nieuwe oplossing niet direct aan de horizon.
Tot slot misschien een kleine geruststelling: hoe vervelend hun beet ook, bedwantsen kunnen geen ziektes overdragen zoals bijvoorbeeld muggen en teken dat wel doen...
Tekst: Sander Koenraadt, Laboratorium voor Entomologie, Wageningen University en Bruce Schoelitsz, Kenniscentrum Dierplagen
Foto: Piotr Naskrecki, Public health image library database (PHIL) of the US Centers for Disease Control (CDC)
Bron en meer informatie over de genetische code van de bedwants: het Engelstalige artikel ‘Transcriptomics of the Bed Bug (Cimex lectularius)’ in het wetenschappelijke tijdschrift PloS ONE