Paddenstoel profiteert van kleiwinning

Bericht uitgegeven door ARK [land] op [publicatiedatum]

De afgelopen weken werden in de Millingerwaard vele duizenden zwartwordende wasplaten gezien. Het directe resultaat van het afgraven van klei. De klei wordt in de Millingerwaard afgegraven om meer ruimte voor de rivier te maken. Wanneer de klei weg is ontstaat een uitstekende uitgangssituatie voor natuurontwikkeling.

Nieuwe natuur en veiliger omgeving
De afgelopen eeuwen zijn de Nederlandse uiterwaarden als gevolg van het vastleggen van rivieren en door bedijking veranderd van een zandig schraal landschap in een vet en afgevlakt kleilandschap. Op talloze plekken langs de Nederlandse rivieren wordt gewerkt aan meer ruimte voor de rivier.

In de Millingerwaard gebeurt dat al jaren. Klei wordt om die reden afgegraven en verdwijnt naar baksteenfabrieken. Wat achterblijft is een natuurgebied dat meer water kan bergen tijdens hoge waterstanden en waar het water sneller afgevoerd kan worden. Voor de bewoners van omliggende dorpen wordt het een stuk veiliger doordat het water tijdens extreem hoog water lager komt.

Het begint met zand
In de Millingerwaard wordt de klei reliëfvolgend afgegraven. Een oud patroon van oude rivierlopen en eilanden wordt van onder de klei naar boven getoverd. In plaats van een dik pakket vette klei ligt er na het grote werk een kale maagdelijke zandbodem. Dat is hier de uitgangssituatie waarop natuurlijke processen zich mogen uitleven. Hoogwaters spoelen de laatste sporen van graafmachines en vrachtwagens weg en met het water liften zaden van planten en eitjes van insecten mee. Wilde runderen, reeën, ganzen en paarden grazen hier vanaf moment nul. En onder invloed van al die natuurlijke processen ontstaat hier een landschap wat niemand van tevoren kan bedenken.

Van hoog bos tot kort gras
In de Millingerwaard ontstaat na het afgraven van de klei een landschap met allerlei biotopen van hoog opgaand bos tot kaal gemillimeterd grasland en alles er tussen in. Op plekken waar de grazers niet of nauwelijks komen groeit binnen een paar jaar opgaand bos en kan de bever aan de slag om bomen te vellen. Op andere plekken ontstaat struweel met meidoorns en vlieren en op weer andere plekken ontstaan grazige vlaktes die ’s zomers uitbundig bloeien. Inmiddels blijkt dat de nieuwe situatie zich veel soortenrijker ontwikkelt.

Wasplaten op onbemeste graslanden
De Millingerwaard wordt niet bemest, alleen komt er af en toe wat slib van de rivier binnen. Op plekken waar nog maar een paar jaar geleden klei werd afgegraven ligt nu zand aan de oppervlakte en daar waar zich grasland heeft ontwikkeld groeien nu zwartwordende wasplaten. Deze wasplaten zijn kleine felgekleurde paddenstoeltjes die kernmerkend zijn voor onbemeste graslanden. In het rivierengebied is deze paddenstoel in intensief gebruikte graslanden verdwenen. In de Millingerwaard zijn het wasplaten die, net als talloze andere bijzondere soorten, van de nieuwe spontane natuur profiteren.

Het mes snijdt aan meerdere kanten in de Millingerwaard. Geld wordt verdient met klei die verwerkt wordt in steenfabrieken; veiligheid verbetert voor bewoners van dorpen in de buurt; horeca profiteert van de duizenden toeristen die iedere maand het gebied bezoeken en veel bijzondere soorten planten en dieren zijn helemaal terug van weggeweest, zoals deze grote aantallen zwartwordende wasplaatjes.

Kom zelf kijken
De Millingerwaard is eigendom van Staatsbosbeheer en is vrij toegankelijk (ook buiten wegen en paden). Kom zelf kijken hoe de natuur zich hier ontwikkelt.

Tekst: Twan Teunissen, ARK
Foto's: Bart Beekers en Twan Teunissen, ARK