Zwartwordende wasplaat: paddenstoel van het jaar 2023

Op zoek naar de Zwartwordende wasplaat

Een van de algemeenste wasplaten is de Zwartwordende wasplaat. De Zwartwordende wasplaat wordt niet alleen in natuurgraslanden gevonden, maar ook bijvoorbeeld in schrale bermen, op dijken en in schrale gazons.
Juist nu er een beleid is van bijvoorbeeld gemeenten en waterschappen om meer aan natuurontwikkeling te doen door middel van verschraling van bijvoorbeeld bermen, dijken en gazons, is het interessant om na te gaan waar de Zwartwordende wasplaat nu wordt gevonden. Ook zien we dat particulieren hun gazon verschralen door het niet meer te bemesten. En sommige begraafplaatsen en golfbanen, zoals bijvoorbeeld in Zwolle, ontwikkelen zich ook tot ware wasplaatparadijsjes.

Paddenstoel van het jaar 2023

In 2022 was de Vliegenzwam de paddenstoel van het jaar. Meer dan 40.000 waarnemingen zijn in 2022 op Waarneming.nl van deze paddenstoel vastgelegd! Ook in 2023 wil de Nederlandse Mycologische Vereniging weer het publiek betrekken bij het doen van waarnemingen van de paddenstoel van het jaar. In die zin is de Zwartwordende wasplaat een mooie symboolsoort om het publiek te vragen om in schrale bermen, graslandjes, dijken, golfbanen en dergelijke te kijken of er wasplaten voorkomen en deze door te geven op Waarneming.nl. Er is zelfs een kans dat mensen hem in hun verschraalde gazon kunnen tegenkomen. Vergelijkbaar met het Vliegenzwamproject is er een publiciteitscampagne gestart om waarnemingen van de Zwartwordende wasplaat vast te leggen op Waarneming.nl. Door de regen in juli en augustus deze zomer zijn er op Waarneming.nl al in de zomer observaties van de Zwartwordende wasplaat vastgelegd.

Herkenbaarheid Zwartwordende wasplaat

De Zwartwordende wasplaat (Hygrocybe conica) is redelijk algemeen en goed herkenbaar. Wel kan in de duinen nog een andere zwartwordende wasplaat voorkomen. Bij de Duinwasplaat (Hygrocybe conicoides) is de zwartverkleuring langzaam en onvolledig. De Zwartwordende wasplaat verkleurt veel sneller en wordt uiteindelijk volledig zwart. De Duinwasplaat heeft een drogere hoed en plaatjes met sterke rood of oranjetinten en is in het algemeen goed te onderscheiden van de Zwartwordende wasplaat. Deze laatste soort heeft blekere, geelwitachtige plaatjes en een enigzins kleverige hoed.

Wasplaten als indicatorsoort

Wasplaten, ook de Zwartwordende wasplaat, zijn indicatorsoorten voor voedselarme, permanente graslanden die weinig verstoord worden. Juist nu met de stikstofdepositie als hot item, is het goed om mensen kennis te laten nemen van wasplaten als indicatorsoort. Eén van de meest voorkomende wasplaten, die verschijnt bij beginnende verschraling, is de Zwartwordende wasplaat. Ook Sneeuwzwammetje en Hooilandwasplaat zijn soorten die je regelmatig tegen kan komen. Op zuurdere bodems zal je eerder het Gewoon vuurzwammetje zien. Papegaaizwammetje is meer een indicator van zwaardere bodems.

Het zou mooi zijn als we in 2023 op zoek gaan naar de paddenstoel van het jaar en de verspreidingsgegevens met foto’s vastleggen op Waarneming.nl. De Zwartwordende wasplaat is zeer algemeen verspreid in Nederland (zie verspreidingskaartje) en dat betekent dat iedereen aan dit project kan meedoen.

Vanzelfsprekend zou het goed zijn om ook andere wasplaten met foto door te geven aan Waarneming.nl. Hoe meer waarnemingen er binnen komen, hoe beter er een analyse gemaakt kan worden over het beheer van de locaties en over het voorkomen van de Zwartwordende wasplaat en andere soorten wasplaten.

Meer informatie

• Bekijk waarnemingen en foto's van de Zwartwordende wasplaat.
• Lees in dit bericht meer over welke wasplaten op een duurzaam beheerde golfbaan kunnen verschijnen.

Tekst: Herman Sieben, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Henk Huijser (leadfoto: Zwartwordende wasplaten); Jan Knuiman; Nico Dam