Veel langpootmuggen in 2013

Bericht uitgegeven door Biocontrole Onderzoek en Advies en De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

De weersomstandigheden in het voorjaar en zomer hebben een gunstig effect gehad op langpootmuggen. De afgelopen weken vlogen langpootmuggen in grote aantallen rond. Dagelijks komen er meldingen binnen over massale vluchten.

Er zijn meerdere soorten langpootmuggen (Tipulidae) in Nederland actief, maar op dit moment zijn de weidelangpootmug (Tipula paludosa) en de koollangpootmug (Tipula Oleracea) in grote aantallen aanwezig. De weidelangpootmug heeft één generatie per jaar en vliegt vanaf augustus tot soms medio oktober. De koollangpootmug heeft twee generaties per jaar. De eerste generatie vliegt vanaf mei en legt eieren in vergelijkbare situaties als de weidelangpootmug. De tweede generatie vliegt vanaf augustus en de vluchten kunnen eveneens tot oktober duren. Een kleinere soort, de tijgerlangpootmug (Nephrotoma appendiculata), heeft lang gevlogen dit jaar, vanaf begin mei tot begin juli.

Door de hoge aantallen is de concurrentie onderling groot op dit moment. Het onderstaande filmpje laat een mannetje zien die probeert te paren met een vrouwtje dat nog bezig is om uit de pop in de grond te komen. Nadat ze voor nageslacht hebben gezorgd sterven ze. Het achterlijf van een vrouwtje is na ei-afzet helemaal leeg. Meestal gaat ze direct na het afzetten van de laatste eitjes dood.

Door de droge omstandigheden in de afgelopen weken konden de langpootmuggen zich goed verplaatsen en werden er massaal eitjes afgezet. Aangezien een langpootmugvrouwtje minstens 200 eitjes afzet kan al snel een grote dichtheid van emelten, de larven, ontstaan. In bemonsteringen van sportvelden werden veel meer emelten dan in andere jaren aangetroffen. In augustus werden 600 emelten per vierkante meter aangetroffen.

Schade
De regen van de afgelopen dagen is gunstig voor de ontwikkeling van de jonge emelten. In het najaar en gedurende de winter zijn de emelten kwetsbaar en vele kunnen sneuvelen als er sprake is van droge vorst. Als er voldoende regen en sneeuw valt kunnen we volgend voorjaar grote aantallen emelten verwachten. In grote dichtheden kunnen emelten aan het einde van de winter of in het voorjaar voor schade zorgen. Vooral wanneer er ingezaaid of aangeplant wordt. Ze zijn niet alleen te vinden in gazons, maar eten ook van landbouw- en tuinbouwgewassen (aardappel, wintertarwe, koolplanten, aardbei), sierplanten en onkruiden. Naast de schade door vraat ontstaat ook schade door vogels (bijvoorbeeld roeken en kraaien) die zaailingen en ontkiemende planten uit de grond halen om emelten te pakken te krijgen. Een volgroeide emelt van het geslacht Tipula kan bijna 4,5 centimeter lang worden en is een voedzaam hapje. Ze worden ook gegeten door spitsmuizen, egels en mollen.

Tekst: Silvia Hellingman, Biocontrole Onderzoek en Advies en Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University
Foto's en film: Silvia Hellingman