Rivierprik vogelvrij verklaard

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON op woensdag 23 januari 2013

Nog niet zo heel lang geleden (halverwege de vorige eeuw) was de rivierprik als gevolg van de slechte waterkwaliteit en de aantasting van zijn paaigebieden zeer zeldzaam geworden in de Nederlandse en Europese rivieren. De soort is daarom opgenomen in de Europese Habitatrichtlijn en er gelden landelijke instandhoudingdoelstellingen. Groot was dan ook de verbazing toen bleek dat de rivierprik is verhuisd naar de Visserijwet zodat deze door beroepsvissers bevist mag worden!

Volwassen rivierprikken zijn parasieten. Ze voeden zich langs de kust en in estuaria met weefsel en lichaamsvocht van vooral kabeljauw- en haringachtigen. In de winterperiode trekken ze de Nederlandse rivieren op om zich voort te planten. Het merendeel van deze prikken paait in zijriviertjes en bovenlopen stroomopwaarts van ons land.

Sinds een aantal jaren nemen de aantallen van rivierprik weer toe en op enkele plaatsen in Nederland is zelfs voortplanting vastgesteld. Één van de paaipopulaties langs de Maas wordt sinds 2007 als onderdeel van het RAVON Meetnet Beek- en Poldervissen gemonitord. Op de Nederlandse paaiplaatsen bestaat de paaipopulatie uit enkele tientallen tot hooguit enkele honderden dieren in een goed jaar. Bij dergelijke lage aantallen kunnen de effecten van watervervuiling, habitatdegradatie en visserij groot zijn. Stichting RAVON is daarom uitermate verbaasd over het feit dat door het Ministerie van Economische Zaken is besloten dat de streng beschermde status in de Flora- en faunawet van de rivierprik per 1 oktober jongstleden is komen te vervallen en dat de soort is opgenomen in de Visserijwet en dus door beroepsvissers bevist mag worden.

Het verleden heeft aangetoond dat vissen die vanuit zee het zoete water optrekken om zich voort te planten zeer gevoelig zijn voor bevissing op hun trekroute via de rivieren doordat de voortplantingspopulatie zich hier concentreert (ook als er zoals bij de rivierprik een gesloten vistijd is ingesteld). Het verdwijnen van soorten als steur, houting, elft en zalm begin 20e eeuw is hier mede door veroorzaakt. De paaipopulaties van rivierprikken in Nederland zijn zeer klein (jaarlijks enkele tientallen tot enkele honderden dieren) en hierdoor kwetsbaar. Er is geen garantie dat bevissing geen effect op deze populaties zal hebben. Een visser zou bij wijze van spreken zijn netten in de buurt van de mondingen van paairivieren neer kunnen zetten en daarmee een aanzienlijk deel van de paaipopulatie wegvangen. Bovendien zullen naast rivierprik andere beschermde trekvissoorten als bijvangst in de netten belanden en hierdoor beschadigd raken of sterven.

De afgelopen decennia zijn door Nederland en de aangrenzende landen honderden miljoenen geïnvesteerd in rivier- en beekherstellende maatregelen langs Rijn en Maas om trekvissen als de rivierprik terug te krijgen. De commerciële benutting van rivierprikken door beroepsvissers staat in geen verhouding tot dit bedrag en lijkt bovendien strijdig met internationale afspraken die Nederland heeft met andere Rijn- en Maasoeverstaten om trekvispopulaties te herstellen. Voor een duurzame instandhouding van rivierprik en andere trekvissoorten dient het op de Visserijwet plaatsen van deze soort daarom zo spoedig mogelijk teruggedraaid te worden.

Tekst: Jan Kranenbarg en Ronald Zollinger, RAVON
Foto's: Jelger Herder, Digital Nature; Blik onder water