Broedhopen voor het vliegend hert
Op Nature Today zijn eerder items voorbijgekomen over beheermaatregelen die bedoeld zijn om het vliegend hert te helpen. In natuurgebieden gaat het dan om een goed beheer van het bos of de bosrand. Op veel plekken komt het vliegend hert ook voor in stedelijke omgeving en dan zijn andere maatregelen nodig. Vaak gaat het om de aanleg van stammen- en takkenhopen (broedhopen) voor de larven van het vliegend hert. In zulke hopen voeden de larven zich ondergronds met het dode hout dat is aangetast door witrotschimmels. De aanleg van broedhopen en maatregelen die daar op lijken, zijn al aardig ingeburgerd. Inmiddels is ook al gekeken wat deze hopen opgeleverd hebben. In Vlaanderen werd berekend dat een broedhoop ongeveer 180 vliegend herten per kubieke meter eikenhout oplevert. De broedhopen, die gemiddeld uit twee kubieke meter hout bestaan, werden al snel na aanleg gebruikt. Ze gaan zo’n 13 jaar mee, waarbij de aantallen gevonden vliegend herten na acht jaar het hoogst waren.
Eikenhout
In Nederland vinden we het vliegend hert meestal in eikenhout. Daarom worden broedhopen uit deze houtsoort opgebouwd. Eikenhout is stevig en verteert wat langzamer dan andere loofhoutsoorten. Er gaat heel wat hout in zo’n broedhoop en daarom kan het soms best lastig zijn om genoeg eikenhout van formaat te vinden.
Andere loofhoutsoorten
Zo af en toe komen meldingen binnen van larven van het vliegend hert die in andere loofhoutsoorten zitten dan eik. In Nederland is het vliegend hert vooral bekend van de hogere zandgronden van de Veluwe, Noordoost-Twente en Nijmegen. We vinden ze hier vooral op de overgang van open gebied naar bossen. Eik komt op deze plekken relatief veel voor en is hier een van de weinige boomsoorten die hard loofhout oplevert. In het buitenland, maar ook in Zuid-Limburg, komt het vliegend hert op rijkere leembodems voor en maakt daar gebruik van veel meer loofhoutsoorten. Ze worden zelfs gevonden op plaatsen waar geen eikenhout te vinden is, zoals in oude boomgaarden.
Verder blijkt ook uit kweekproeven dat de larven prima te kweken zijn op allerlei loofhoutsoorten. In Duitsland werd een kweek op kersenhout vergeleken met eikenhout, waarbij geen verschil werd gevonden in grootte van de kevers. De eerder vermelde studie in Vlaanderen vond dat broedhopen van beuk 25 procent minder kevers opleverde (130 per kubieke meter) dan broedhopen van eikenhout. Broedhopen van populier leverden slechts half zoveel kevers op (90 per kubieke meter). Een belangrijke reden hiervoor is dat broedhopen van populier sneller verteren en dus minder lang een voedingsbron zijn voor de larven van het vliegend hert, maar niet omdat het hout ongeschikt zou zijn. Ondanks dat larven in verschillende loofhoutsoorten te vinden zijn, is het niet duidelijk of er ook echt een voorkeur bestaat voor een bepaalde loofhoutsoort, of dat het vooral afhangt van wat er aan dood hout beschikbaar is.
Verder zijn er nog bijzondere vindplaatsen zoals in vermolmde houtsnippers, ingegraven treinbielzen, onderkanten van telefoonpalen, houten banken en brandhoutstapels. Vooral in een stedelijke omgeving blijkt dat het vliegend hert niet kieskeurig is en dood hout van allerlei struik- en boomsoorten kan gebruiken.
Alternatieve loofhoutsoorten in broedhopen
Mocht het moeilijk zijn om aan eikenhout te komen, dan is het ook prima om andere loofhoutsoorten te gebruiken in broedhopen of andere opstellingen van dood hout voor het vliegend hert. Naaldhout raden we niet aan, omdat het echt zeldzaam is dat daar larven in zitten. In onderstaande tabel staat een lijst met loofhoutsoorten waarin vliegendhertenlarven zijn gevonden of opgekweekt.
|
Inheems |
Uitheems |
Gekweekt op |
|
beuk (Fagus sylvatica) |
buddleia (Buddleia davidii) |
beuk (Fagus sylvatica) |
|
kers (Prunus spec.) |
acacia (Acacia spec.) |
es (Fraxinus excelsior) |
|
appel (Malus spec.) |
amerikaanse eik (Quercus rubra) |
populier (Populus spec.) |
|
berk (Betula spec.) |
paardenkastanje (Aesculus hyppocastanum) |
zomereik (Quercus robur) |
|
hazelaar (Corylus avellana) |
tamme kastanje (Castanea sativa) |
berk (Betula spec.) |
|
wilg (Salix spec.) |
eucalyptus (Eucalyptus spec.) |
kers (Prunus spec.) |
|
populier (Populus spec.) |
walnoot (Juglans regia) |
appel (Malus spec.) |
|
linde (Tilia spec.) |
Japanse sierkers (Prunus serrulata) |
vermolmde houtsnippers van: |
|
esdoorn (Acer spec.) |
|
rode kornoelje (Cornus sanguinea) |
|
meidoorn (Crataegus monogyna) |
|
hulst (Ilex aquifolium) |
|
hulst (Ilex aquifolium) |
|
vlier (Sambucus nigra) |
|
peer (Pyrus spec.) |
|
krent (Amelanchier lamarckii) |
|
iep (Ulmus spec.) |
|
schietwilg (Salix alba) |
|
zomereik (Quercus robur) |
|
es (Fraxinus excelsior) |
|
wintereik (Quercus petraea) |
|
esdoorn (Acer spec.) |
|
Pruim (Prunus domestica) |
|
zoete kers (Prunus avium) |
Lijst van loofhoutsoorten waarin vliegendhertenlarven zijn gevonden of opgekweekt (Bron: EIS Kenniscentrum Insecten)
Meer dan alleen vliegend hert
Broedhopen worden niet uitsluitend door het vliegend hert gebruikt, ook tal van andere doodhoutkevers zijn er al in gevonden. Naast het vliegend hert zijn er onder meer vondsten van de neushoornkever, gouden tor, penseelkever, kortvleugelboorkever en kleine wespenboktor bekend. Daarnaast zijn er natuurlijk nog allerlei andere ongewervelden en paddenstoelen die op en in een broedhoop leven. Door verschillende houtsoorten (van verschillende diameters en lengtes) te combineren, creëer je ook meer mogelijkheden voor deze soorten.
Meer informatie
- Meer over het vliegend hert.
- Literatuurlijst met meldingen van houtsoorten waarin larven van het vliegend hert zijn waargenomen of in opgekweekt (pdf: 85 kB).
Tekst: Paul Hendriks; Jan ten Hoopen, OneNature – bos en ecologie; Arno Thomaes, INBO; John Smit, EIS Kenniscentrum Insecten
Beeld: Paul Hendriks (leadfoto: larf vliegend hert in door witrot aangetast hout); EIS Kenniscentrum Insecten