Nieuwe populatie rozevleugels ontdekt in Groeve ’t Rooth

De rozevleugel (Calliptamus italicus) werd aangetroffen tijdens een gebiedsinventarisatie in Groeve ’t Rooth, een voormalige mergelgroeve in de omgeving van Cadier en Keer. Al snel werd duidelijk dat er sprake is van een populatie. Er werden minstens 25 imago’s waargenomen, zowel mannetjes als vrouwtjes. Daarnaast werden er ook tientallen nimfen gezien, de rozevleugel is dus al minstens een jaar aanwezig. De soort lijkt hiermee een basis te hebben gelegd voor vestiging in Nederland, maar van definitieve vestiging kan pas officieel worden gesproken wanneer er minimaal tien jaar voortplanting is.

Opmars in Europa

In Midden- en Zuid-Europa is de rozevleugel een wijdverspreide en algemeen voorkomende sprinkhanensoort. De laatste jaren vond in Europa een noordwaartse uitbreiding plaats. In 2019 bleek de soort zich sterk te hebben uitgebreid in Duitsland, en ook in België werden toen verschillende exemplaren waargenomen. In Wallonië werd in 2019, na een eeuw afwezigheid, weer een populatie ontdekt. Ook in Belgisch Limburg zijn recent enkele waarnemingen gedaan. Dat de rozevleugel ook in Nederland zouopduiken lag dus voor de hand, en werd datzelfde jaar nog werkelijkheid. In augustus 2019 werd namelijk een vrouwtje aangetroffen in de Maasuiterwaarden bij het Limburgse Itteren. Tot voor kort betrof dit de enige vondst in Nederland. Vervolgwaarnemingen van rozevleugels lieten bijna vijf jaar op zich wachten.

Herkenning en biotoop

De rozevleugel is een vrij forse en donkere veldsprinkhaan. De soort is goed te herkennen aan de roze kleur van de achtervleugels, die opvalt bij het opvliegen. Ook de achterschenen zijn meestal kenmerkend roze gekleurd. Daarnaast lopen er verticale, donkere strepen over de ogen. Opvallend is het grootteverschil tussen de geslachten. Vrouwtjes zijn fors groter dan de mannetjes. De mannetjes hebben opvallende tangen (cerci) aan de achterlijfspunt. De rozevleugel is een weinig kieskeurige sprinkhaansoort: de biotoop wordt gekenmerkt door spaarzaam begroeide en warme plaatsen. In het buitenland betreft dit vaak plekken met een stenige of rotsige ondergrond. Aan de noordrand van haar areaal komt de rozevleugel voor in zonnig geëxponeerde kalkgraslanden, op berghellingen, in voormalige steengroeven en op allerlei grindige plaatsen zoals braakliggende en ruderale terreinen.

De vindplaats in Groeve ’t Rooth komt overeen met vindplaatsen in het buitenland. Het betreft het meest warme en open gedeelte van deze voormalige mergelgroeve. De bodem is open en stenig en warmt daardoor snel op, zeker door de deels schuin afgewerkte taluds. Door het open karakter komt de biotoop overeen met deze van de blauwvleugelsprinkhaan (Oedipoda caerulescens), die er eveneens talrijk voorkomt.

Excursie

Groeve ’t Rooth betreft een voormalige mergelgroeve die niet openbaar toegankelijk is. Om belangstellenden de mogelijkheid te bieden om de rozevleugels te zien wordt door terreinbeheerder Het Limburgs Landschap een excursie naar de rozevleugel georganiseerd. De excursie zal plaatsvinden op zaterdag 24 augustus 2024. Meer informatie en aanmelden. 

Tekst: Joris Verhees, Bureau Natuurbalans – Limes Divergens
Foto's: