Toch niet uitgestorven: Attenboroughs vachtegel

Naturalis is vooral bekend als museum, maar de natuurhistorische collectie van het instituut is meer dan duizend keer groter dan wat er tentoongesteld wordt. Ver achter de schermen van het museum bevindt zich de Schatkamer, met de crème de la crème van die collectie. Hier bewaart Naturalis de wetenschappelijk belangrijkste exemplaren van onze dieren-collecties, en de exemplaren van soorten die uitgestorven zijn. Het is gewijde grond, waar zelfs Naturalis-medewerkers maar zelden komen. Het is ook een wat somber monument voor verdwenen dieren. Hier staan opgezette exemplaren van de blauwbok, de ivoorsnavelspecht, en de buidelwolf in de buurt van een skelet van de dodo. Stuk voor stuk soorten die alleen nog in musea te zien zijn.

Uniek exemplaar

Een van de zeldzaamheden hier is de vacht (en een stukje schedel) van Attenboroughs vachtegel, Zaglossus attenboroughi. Het is uniek: Er is welgeteld één exemplaar van bekend op de hele wereld. Verzameld in Papoea in de jaren zestig. In 1998 stelden biologen vast dat het om een nieuwe soort ging. Ze vernoemden het naar de Britse natuurdocumentairemaker Sir David Attenborough, vanwege zijn rol in de bescherming en bekendmaking van de fauna van Papoea. De beschrijvers van deze soort hebben hem nooit in leven gezien. Voor zover wij weten, was de laatste die dat deed Naturalis-wetenschapper Pieter van Royen die dit ene exemplaar in 1961 verzamelde.

Niemand, tot deze week. Want een automatische camera van een Britse expeditie filmde, op de laatste dag van hun trip, iets dat sinds 1961 niemand heeft gezien: een levend exemplaar van deze soort.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

De uitgestorven gewaande vachtegel werd gezocht - en gevonden (Bron: Reuters)

Bescherming 

Goed nieuws voor iedereen die dol is op mierenegels! En wie is dat niet? Ze leggen eieren, hebben een vacht met stekels en een snuit zonder tanden. Vermoedelijk hebben de vrouwtjes van deze soort een buidel, maar dat weten we niet want het enige bekende exemplaar is een man.

De soort blijkt na 62 jaar dus niet uitgestorven, zoals gedacht. Dat is nog altijd korter dan de zwartbrauwmuistimalia van Naturalis, die 172 jaar lang de enige vertegenwoordiger van zijn soort was. "Hopelijk inspireert dit mensen tot een betere bescherming van de natuur in het Cyclops-gebergte, waar deze soort voorkomt", aldus collectiebeheerder Pepijn Kamminga. 

Omdat dit exemplaar de enige van zijn soort was, is hij dus ook automatisch het zogeheten holotype: het exemplaar dat gebruikt is voor de soortbeschrijving. Holotypes stelt Naturalis vrijwel nooit tentoon in het museum, omdat ze beschikbaar moeten zijn voor wetenschappelijk onderzoek. 

Tekst en foto's: Naturalis Biodiversity Center (leadfoto: exemplaar van Attenboroughs vachtegel in de collectie van Naturalis)
Video: Reuters