Glanzend nieuwe landslak

De Waalse malacoloog (weekdierkenner) Louis Bronne bekeek in januari 2022 foto’s van de Zwitserse glansslak (Oxychilus navarricus helveticus, Blum, 1881) uit ons land. Hij constateerde dat op een deel daarvan Morlina glabra stond, een andere soort uit dezelfde slakkenfamilie. Morlina was hem inmiddels al van meerdere plaatsen in België bekend. Onder andere langs de Maas, maar ook van een vondst van zijn collega Johann Delcourt in ons land. In een zeer binnenkort uit te komen publicatie wijzen beiden er op dat deze soort behalve in België en Luxemburg ook in Nederland leeft. Bronne gaf dit door aan Tello Neckheim, die het weer doorgaf aan Nederlandse malacologen, met name die in Limburg.

Vondsten in Nederland

Na de melding van Louis Bronne zijn de vondsten van de Zwitserse glansslak uit Zuid-Limburg tegen het licht gehouden. De oudste vondst van Morlina glabra bleek gedaan door Arie Twigt, die al op 5 april 2018 een exemplaar langs de Grensmaas bij Itteren vond. Verder werd duidelijk dat op 4 en 22 augustus 2020 door de laatste drie schrijvers van dit bericht nog meer exemplaren verzameld zijn bij Itteren (gemeente Maastricht). Johann Delcourt verzamelde op 5 april 2021 levende exemplaren langs de Maasboulevard Zuid in Maastricht. Met dit alles was het duidelijk dat deze huisjesslak al sinds 2018 in Nederland aanwezig is. Over deze Limburgse vondsten werd onlangs gepubliceerd in Spirula, het tijdschrift van de Nederlandse Malacologische Vereniging (nr 430: 2022). In dat artikel werd ook een voorstel opgenomen voor een Nederlandse naam voor Morlina glabra: Zuidelijke glansslak.

Onderscheid tussen de Zuidelijke en Zwitserse glansslak

Zowel de Zuidelijke glansslak als de al uit ons land bekende Zwitserse glansslak hebben als kenmerk dat de huisjes sterk glanzen. De kleur is bij levende dieren meestal roodbruin of bruin, lege huisjes neigen soms wat naar groen. De onderkant is vaak lichter (zie het exemplaar uit de Hérault). Het huisje van de nieuwe soort kan tot minstens veertien millimeter worden, dat van de Zwitserse glansslak tot tien millimeter. Bij onvolgroeide exemplaren vormt ook de navel aan de onderzijde een goed kenmerk: er is namelijk een duidelijk verschil in de relatieve breedte. Bij de Zwitserse glansslak is de navel een zevende à een achtste van de breedte van het huisje, bij Morlina glabra ongeveer een twaalfde. De huisjes vertonen ook meer sculptuur (groeilijnen) dan die van de Zwitserse glansslak. Ten slotte is er ook bij het dier verschil: de donkergrijze voetzool vertoont in het midden een lichte band (zie de bijgevoegde foto van Louis Bronne); bij de de Zwitserse glansslak is de voetzool eenkleurig grijs.

Voorkomen

Morlina glabra leeft in Europa met name in de meer zuidelijke streken. Er is echter duidelijk sprake van uitbreiding in noordwestelijke richting. De dieren leven op vochtige plekken in naald- en loofbos en worden aangetroffen onder rotsen, stenen en valhout. De biotoop langs het Julianakanaal bestaat uit basaltblokken met daartussen wat leem of klei begroeid met ruige vegetatie. Het zijn omnivore slakken die zich zowel voeden met verwelkte plantendelen als met juveniele huisjesslakken. Hoewel de eerste meldingen uit Limburg stammen, kan in heel Nederland naar deze nieuwe soort worden uitgekeken.

Meer informatie

• Voor uitgebreide gegevens over de vondsten, de biologie, de verspreiding in Europa en literatuuropgaven, verwijzen we naar een zeer binnenkort (1 april 2022) in The Journal of Conchology te verschijnen artikel van Louis Bronne en Johann Delcourt over deze soort.
• Voor de Limburgse vondsten verwijzen we naar het genoemde artikel in Spirula, het tijdschrift van de Nederlandse Malacologische Vereniging (nr 430: 2022).

Dankwoord

We danken Louis Bronne voor informatie en de foto van de voetzool van een levende Morlina glabra. Tevens danken we Tello Neckheim die ons op een en ander opmerkzaam maakte en Joop Eikenboom voor foto's van het exemplaar uit Frankrijk.

Tekst: Rykel de Bruyne, Stichting ANEMOON; Gerard Majoor, Jan Koert en Stef Keulen, Nederlandse Malacologische Vereniging 
Foto's: Stef Keulen (leadfoto: boven- en onderaanzicht Morlina glabra, Limburg, Itteren, 22-08-2020); Joop Eikenboom; Louis Bronne