Weer meer aandacht voor nachtvlinders in 2021

Er zijn een aantal manieren waarop nachtvlinders worden onderzocht. Iedere methode levert voor een deel van de soorten informatie op; een combinatie van de methodes geeft pas een wat vollediger beeld.

Overdag

Uiteraard kom je nachtvlinders tegen tijdens ‘gewone’ wandelingen. Dat gaat om een flinke groep nachtvlinders die overdag actief is en vliegt, en daarnaast om vlinders die overdag rusten maar wel wegvliegen als ze worden verstoord. Ook kun je overdag natuurlijk rupsen vinden, veel daarvan zijn ook op naam te brengen.

Licht

Een andere manier is met licht. Dat speelt al als je ’s avonds een nachtvlinder op het raam krijgt, of een nachtvlinder spot in een verlicht bushokje of flatgalerij. Maar je kunt er ook echt voor gaan en met een installatie van een felle lamp voor een wit laken nachtvlinders lokken. Een andere manier om met licht nachtvlinders te vangen is met een val. Er waren al vele jaren van die vallen in gebruik, maar sinds een paar jaar zijn er ook LedEmmers. Deze hebben tot een forse groei in het nachtvlinderonderzoek geleid. Een ‘oude’ val werkte vaak met energieslurpende lampen die alleen werkten als je een stopcontact of een aggregaat in de buurt had. De LedEmmer werkt, zoals de naam al aangeeft, met LED-licht. Dat is veel zuiniger, waardoor prima via een powerbank stroom kan worden opgewekt en je dus veel flexibeler bent met waar je hem kunt gebruiken.

Stroop

Er is een groep nachtvlinders die soms wel op licht afkomt, maar die beter is te onderzoeken door te stropen of smeren. Het gaat hierbij vooral om vlinders uit de familie van de uilen, een van de grootste nachtvlinderfamilies. Stropen kan eigenlijk het hele jaar door. In de zomer krijg je er de meeste soorten op, maar ook in het late najaar (herfstuilen) en vroege voorjaar (voorjaarsuilen) zijn er vlinders die op de stroop afkomen en zelfs midden in de winter, in niet al te koude nachten, kun je er bijvoorbeeld een zwartvlekwinteruil of wachtervlinder op aantreffen. En ook rot fruit lokt nachtvlinders, dus als je een rotfruitschaal ’s avonds met een zaklamp onderzoekt, kun je verrast worden. En trouwens, overdag wordt er gebruik van gemaakt door dagvlinders zoals bijvoorbeeld atalanta, gehakkelde aurelia en bont zandoogje.

Zoeken met een zaklamp

Een laatste methode is vooral in de winter goed toepasbaar. Dat is met een zaklamp op zoek gaan naar bepaalde nachtvlinders die juist in de winter actief zijn en dan ook goed vindbaar zijn. In november en begin december gaat dat bijvoorbeeld om de kleine wintervlinder, die dan, soms met veel bij elkaar, op boomstammen zitten. In veel bosgebieden kun je ze dan vinden. In het voorjaar, en dat kan al vanaf januari, zijn er ook voorjaarsspanners die je door te zoeken met een zaklamp kunt opsporen, zoals de meidoornspanner en de voorjaarsspanner. Voordeel is dat het in de winter vroeg donker is, de beste tijd om te zoeken is ongeveer een uur na zonsondergang.

Let wel op: veel gebieden zijn na zonsondergang niet vrij toegankelijk. Als je ’s avonds naar nachtvlinders op zoek gaat, is het goed om dat alleen in overleg met de eigenaar of beheerder te doen.

We hopen dat de aandacht voor nachtvlinders nog verder toe zal nemen, want zoals al aangegeven, is er nog heel veel onbekend over nachtvlinders en zeker over de eisen die ze stellen aan hun leefomgeving. Iedere waarneming is weer een puzzelstukje. Om een goed beeld te krijgen van de voor- en achteruitgang is langjarige monitoring nodig. Dat gebeurt binnen het Meetnet Nachtvlinders. Ook daar is je hulp welkom, ook in het nieuwe jaar.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting (leadfoto: bruine herfstuil)