Stoepplantje van de week: grote weegbree

Zo, daar zitten we weer in een fikse lockdown. Op naar buiten! Nog tot 3 januari kunt u meedoen met de Eindejaars Plantenjacht: één uur lang alle wilde en verwilderde planten noteren die in bloei staan: alleen de soorten, aantallen tellen hoeft niet (geen tuinplanten). Meedoen is gemakkelijk, zeker met hulp van de presentatie die Hanneke Waller maakte (pdf; 14,7 MB). Slimmerds knobbelen al vooraf de handigste route uit zodat ze binnen het uur langs zoveel mogelijk bloeiers komen, maar gewoon meedoen en ontdekken dat er nog een hoop bloeit is ook al leuk. Wie weet komt u het stoepplantje van deze week tegen.

Bloeiers

Een grote weegbree zien is één ding, een bloeiend exemplaar spotten is in deze tijd lastiger. Tussen mei en november is de reguliere bloeiperiode. Van uitbundige bloei is sowieso geen sprake: de bloemetjes zijn klein en bruinig, met een stamper en vier meeldraden. Alleen als u die meeldraden ziet, telt het mee voor de Eindejaars Plantenjacht.
Voor het citizen science-onderzoek Stoepplantjes is het makkelijker scoren: daarvoor hoeft de grote weegbree niet te bloeien om meegeteld te worden. En gelukkig is hij met alleen blad of met een aar vol vruchtjes ook goed te herkennen.

Tredplant

De bladeren zijn haast rond tot eivormig. Alle bladen staan in een wortelrozet bij elkaar. Soms zijn ze maar een paar centimeter groot, soms wel 25 centimeter in doorsnede. Dat hangt met de groeiplaats samen. Grote weegbree is een tredplant: hij kan er prima tegen als eroverheen gelopen wordt. Alleen blijft hij dan wat kleiner. De bladrand is vrijwel gaaf en de nerven lopen door in de vrij lange bladsteel. Het zijn er zo'n vijf tot negen, en ze lopen parallel aan elkaar. Waar de smalle weegbree het met z'n slanke blad goed doet in het gras, vangt de brede met z'n grote blad alle zon op open plekken, zoals stoepen.

Kleverig

Overal waar mensen zijn is weegbree. De oorspronkelijke bewoners van Amerika noemden weegbree ‘de voetstap van de blanke’: waar de westerlingen verschenen, volgde dit plantje hun karrenspoor. Een uitgebloeide aar zit vol kleine doosvruchtjes met elk zo'n acht tot tien zaadjes. Als die nat worden, worden ze kleverig en slijmerig, zodat je ze makkelijk met je schoenen meeneemt naar een ander geschikt plekje in de stad.

Column

In het kader van het stoepplantjes-onderzoek ging UvA-student Roman Beukema aan de slag met grote weegbree (Plantago major). Hij schreef een grappige column over zijn avonturen. Misschien krijgt u ook verwonderde of bezorgde blikken van voorbijgangers, zeker als u met stoepkrijt de namen bij uw vondsten schrijft - niet tijdens de plantenjacht want uw uur is zo om, maar tijdens het onderzoek de rest van het jaar. Een leuke manier om in gesprek te komen en meer enthousiastelingen te werven.

Jaarrond

In 2021/2022 wordt de Eindejaars Plantenjacht voor de achtste keer georganiseerd. Het citizen science-onderzoek naar stoepplantjes is veel jonger: dat ging in oktober echt van start tijdens het Weekeind van de Wetenschap. Geniet van beide en houd niet op als de Eindejaars Plantenjacht weer voorbij is. 

Tekst: Hortus botanicus Leiden
Foto's: André Biemans; KU Leuven; Nathalie Tirion; Roman Beukema