Stoepplantje van de week: schijfkamille

Er zijn van die planten die bij de eerste aanblik niet kunnen bekoren. Ze hebben zulke onopvallende bloemen dat je eerst niet eens merkt dát ze bloeien, en ze groeien op plaatsen die niet aantrekkelijk zijn. Mensen lopen en rijden onbekommerd over ze heen: ze zijn het niet waard er een stap voor opzij te doen. Maar de conclusie na de eerste aanblik is niet altijd de definitieve.

Subtiel

Nee, van haar uitbundig gekleurde bloemen moet de schijfkamille het niet hebben. In tegenstelling tot bij de echte kamille ontbreken de lintbloemen. Die omringen het bloemhoofdje bij haar nauwe verwant met een mooie witte krans. Slechts saaie groene buisbloempjes vallen de schijfkamille ten deel.
Hoewel…. als je het bloemhoofdje wat beter bekijkt, zie je dat de bloemen niet alleen groen zijn, ze bevatten allerlei subtiele tinten van groen naar geel. Ook zilveren tinten zijn vaak te onderscheiden: de omwindselbladeren zijn groen met een zilverwit randje.

Generaties

Deze maand werden uit het hele land nog bloeiende schijfkamilles gemeld. Omdat de schijfkamille in verschillende generaties per jaar verschijnt, kan je haar van mei tot aan de eerste vorst zien bloeien. Het bloemhoofdje heeft een mooie kegel- tot bolvorm. De opbouw lijkt wel wat op die van een eikel: de omwindselbladeren vormen het napje, alle buisbloempjes bij elkaar de eikel zelf.

Ook haar bladeren kunnen er eigenlijk best mee door. Ze zijn sierlijk varenachtig gevormd. Al met al is er aan de schijfkamille dus meer te zien dan je op het eerste gezicht zou zeggen.

Tredplant

Maar er is nog meer. Ga eens op de plant staan. Als je er weer afstapt, zie je dat de stengels zo stevig en veerkrachtig zijn dat ze terugveren naar hun oorspronkelijke stand. Handig als je als groeiplaats de zijkanten van wegen en paden hebt, daar waar in het buitengebied zware tractorbanden regelmatig over je heen rijden. Als een van de weinige plantensoorten overleeft de schijfkamille deze zware betreding. Ook droogte, vorst en strooien van zout deert haar minder dan de meeste andere planten. Als er een plant tredplant mag worden genoemd, is het wel deze plant.

Geur en smaak

Kijk niet alleen hoe de plant terugveert als je op haar hebt gestaan. Ruik daarna ook eens aan haar. Mocht je niets ruiken, pluk dan een blaadje of bloem en kneus die enigszins. Deze plant geurt ook, een beetje naar echte kamille, maar meer fruitig, een zweem ananas, mango en/of appel. Zou de Engelse naam pineapple weed door de geur komen? Of is het de vorm? Velen vinden dat de vorm van het bloemhoofdje op een mini-ananasvrucht lijkt.
Pluk wat bloemetjes en leg ze voor het open raam in je slaapkamer. De geur lijkt muggen minder te bevallen. Hoe dan ook, van de schijfkamille kan je lekkere thee trekken.
Proef eens een nog niet bloeiend bloemhoofdje, de omwindselbladeren bedekken die dan nog grotendeels. De smaak is lekker aromatisch. Je kan ze, evenals de jonge bladeren van nog niet bloeiende planten, in een salade verwerken. Maar, eerst even aanmelden voor het stoepplantjesonderzoek. 

Voorkomen

Deze plant kan overal groeien waar de grond verdicht is, ofwel door betreding, ofwel door teveel vocht. Er moet ook veel voedsel in die grond zitten. Onze stoepen voldoen aan die eisen.
De schijfkamille is nu zo gewoon dat we denken dat zij al vele eeuwen in ons land voorkomt. Oorspronkelijk komt schijfkamillie alleen voor in grote gebieden aan beide zijden van de Beringstraat. Via botanische tuinen heeft zij zich vanaf halverwege de negentiende eeuw snel verspreid over heel Europa. Dat de wand van haar vruchtje kan verslijmen en daarmee plakkerig wordt, heeft daarbij vast geholpen. Als dieren de bloemhoofdjes eten, passeert een aantal vruchtjes onaangetast hun darmkanaal. Bij het poepen leveren die dieren voeding gratis mee. 

Muurbloempje?

Vele jonge mannen hebben het ervaren: het jarenlang onopvallende buurmeisje blijkt bij nader aanzien heel veel aantrekkelijke eigenschappen te bezitten. Uiteindelijk vragen ze haar ten dans. En dansen blijkt ze als de beste te kunnen.
Misschien werkt het ook zo bij de schijfkamille. Ermee dansen hoeft niet, maar geef de schijfkamille de bewondering die ze bij nader aanzien verdient.

Tekst: Ton Gordijn, Hortus botanicus Leiden
Foto's: André Biemans; KU Leuven
Tekening: Nathalie Tirion