Nieuwe mosselbanken in Waddenzee weten zich te handhaven

Jonge mosselbanken hebben vaak een homogene bedekking met mosselen, met nog weinig hoogteverschillen in de bank en hun directe omgeving en zonder duidelijke afwateringsgeultjes. De mosselen in jonge mosselbanken zijn nog klein en er zijn weinig andere soorten in de mosselbank aanwezig. Door het afzetten van slib en het omhoog bewegen van mosselen ontstaan na verloop van tijd mosselbulten afgewisseld met open plekken zonder mosselen. Oudere mosselbanken kenmerken zich door grotere hoogteverschillen, wat ervoor zorgt dat afvoergeultjes en poeltjes ontstaan. In oudere mosselbanken vinden ook steeds meer andere soorten een geschikte leefomgeving, zoals verschillende wiersoorten, zeepokken, zeeanemonen en ook Japanse oesters.

Belangrijke rol in ecosysteem

Mosselen en mosselbanken zijn wettelijk beschermd als belangrijke componenten in het ecosysteem van de Waddenzee. Droogvallende mosselbanken zijn belangrijk voor een goede kwaliteit van het habitattype ‘droogvallende zandplaten’ en zijn een belangrijke voedselbron voor vogelsoorten zoals de scholekster. Wageningen Marine Research brengt in opdracht van het ministerie van LNV jaarlijks een aantal mosselbanken op de droogvallende platen in kaart om inzicht te krijgen in de veranderingen in locatie en omvang van de mosselbanken. Ook wordt informatie verzameld over de samenstelling van de bank, zoals het met mosselen en oesters bedekte oppervlak, de biomassa- en lengteverdeling van zowel mosselen als oesters en de aanwezigheid van andere organismen op de mosselbank.

Gevarieerde levensgemeenschap met meerdere jaarklassen

Mosselbanken gaan in het algemeen na het jaar van ontstaan langzaam in oppervlak, bedekkingspercentage en populatiedichtheid achteruit. Op de mosselbanken neemt dan het percentage lege schelpen, macroalgen en zeepokken toe in verhouding tot de levende mosselen. De afname in oppervlakte en bedekking wordt af en toe onderbroken door een goede mosselbroedval, waarna het proces opnieuw begint. Over de jaren ontstaat dus geleidelijk een mosselbank met meerdere jaarklassen en met een gevarieerde levensgemeenschap. Ondanks de overeenkomsten in algemene ontwikkeling zijn er grote verschillen te zien in de ontwikkeling tussen individuele mosselbanken binnen een jaar. Deze verschillen kunnen ontstaan door locatie of door karakteristieken van de mosselbank, zoals de mate waarin deze bestand is tegen stormen en predatie.

Nieuwe mosselbanken

In 2018 werden twee nieuwe mosselzaadbanken aangetroffen. Uit eerder onderzoek is bekend dat veel nieuwgevormde banken binnen de eerste vijf jaar verdwijnen. De overlevingskansen na de eerste vijf jaar nemen sterk toe. De twee nieuwe mosselbanken zijn de eerste jaren goed doorgekomen en in 2019 en 2020 teruggevonden. De ontwikkeling van deze recent gevormde banken wordt de komende jaren verder gevolgd.

Internationale rapportages

De inventarisaties worden ingebracht in het Trilaterale Monitoring- en Beoordelingsprogramma (TMAP) voor de Waddenzee. Daarnaast worden de gegevens onder andere gebruikt in rapportages over de toestand van de natuur in het Natura 2000-gebied Waddenzee.

Meer informatie

• Rapport Ontwikkeling van enkele droogvallende mosselbanken in de Nederlandse Waddenzee; Situatie 2019 (pdf; 4,7 MB)

Het onderzoek wordt gefinancierd door LNV.

Tekst: WOT Natuur & Milieu
Foto's: Shutterstock; Sander Glorius; André Meijboom