Voormalige sloot is nu levensader voor natte natuur

"In het kader van Landschappen van Allure hebben wij de provincie gevraagd de verbindingszone van de Kraggeloop meer allure te geven door gronden aan te kopen en daarmee extra natuur te creëren. Zo konden we een aantal doelen samenbrengen die passen binnen elke ecologische verbindingszone (EVZ), binnen het Groen Ontwikkelfonds Brabant (GOB) én in samenspraak met Waterschap Brabantse Delta," somt Ward Vansteelandt de partners op waarmee hij de Kraggeloop tot levensader omtoverde. Ward is werkzaam bij de gemeente Bergen op Zoom en nauw betrokken bij Landschappen van Allure, het provinciale investeringsprogramma voor natuur- en landschapsprojecten.

De Kraggeloop is een toevoeging aan de oostkant van het natuurgebied Bergse Heide en hoort bij het Natuur Netwerk Brabant. "We voegen tien hectare voormalige landbouwgrond toe aan het natuurnetwerk," stelt Ward. Het ontwerp maakte bureau Kragten, de grondaankoop kostte de nodige tijd, maar najaar 2019 startten de werkzaamheden en vlak voor de coronacrisis was het project zo goed als klaar.

Natte stapstenen

Er gebeurde veel. Het belangrijkste doel van het project is het langer vasthouden van het water, in één woord: waterretentie. "Tegen de verdroging hebben we als eerste het doorlopend riviertje meanderend gemaakt. Ook hebben we poelen gegraven, zodat amfibieën niet worden opgevreten door bijvoorbeeld de stekelbaars. Er zijn dus natte stapstenen gemaakt, stukken land afgewisseld met open water waar waterdieren zich kunnen voortplanten en uitrusten," legt Vansteelandt uit.

En er is meer. Dankzij Landschappen van Allure kon onder de Moerstraatsebaan een extra grote ecoduiker worden aangelegd. Deze onderdoorgang maakt de verplaatsing mogelijk van water én dieren van noord naar zuid en terug. Er verrezen ook ‘cascades’, ofwel trapsgewijze watervalletjes. "Met rotspartijen hebben we zo kleine stuwen in de Kraggeloop gerealiseerd," licht Vansteelandt toe. "Vooral vissen doe je daar een plezier mee, want zij kunnen hier makkelijk langs. En het helpt voor de waterretentie."

Ver weg van het stadsgewoel

Juist dit gebied leent zich goed voor waterretentie, omdat het ver weg ligt van het Bergense stadsgewoel. Vanwege ‘recreatieve zonering’ is dit gebied met het natuurlijke doorgaande water van de Kraggeloop aangewezen als extra leefgebied voor amfibieën zoals kikkers en salamanders. Het is een extreem rustige zone waar zo veel mogelijk grotere dieren prima kunnen foerageren, zoals reeën en vossen. Daarvoor is de bestaande Heideweg, die parallel liep aan de Kraggeloop, opgeheven. "Het doel was zoveel mogelijk rust en stilte om de natuur te stimuleren," zegt Ward Vansteelandt.

Maar ook de droge natuur krijgt een stimulans. Zo wordt in het gebied twee extra hectare bos aangelegd als compensatie voor boskap in het drukkere deel van het gebied. "Zoals Landschap van Allure een toevoeging was aan de EVZ-doelstellingen, zo is dit bos een verrijking van de Kraggeloop."

Water in droge periodes

Het is nog te vroeg voor de eerste resultaten van de monitoring. Over nieuwe diersoorten in het gebied is nog niet veel te zeggen. Maar Ward Vansteelandt ziet wél met eigen ogen dat er zelfs in de zeer droge periodes van 2020 water in het gebied staat. Dat was lang geleden. Het geeft de ambtenaar moed: "Het ziet ernaar uit dat we een biotoop hebben gecreëerd die het hele jaar rond functioneert. En los daarvan ziet het gebied er gewoon heel mooi uit. De bezoekers zijn er behoorlijk over te spreken. Over zowel het nieuwe deel als over de gehele Bergse Heide zijn ze heel positief. We hebben tien hectare voormalige landbouwgrond met een monocultuur verrijkt met biodiversiteit. Dat is letterlijk en figuurlijk iets extra’s. De natuur heeft het al omarmd. En als gemeente zijn we heel blij dat we dit samen met de andere organisaties hebben kunnen realiseren."

‘Slechts’ een puzzelstuk

Vansteelandt wijst er ook op dat de tien hectare ‘slechts’ een puzzelstuk zijn. "De Kraggeloop maakt deel uit van een groter geheel. Waterschap Brabantse Delta heeft de ambitie om deze EVZ verder door te trekken naar natuurgebied Halster Zwaag. Want nu gaat de Kraggeloop nog verder als onopvallende sloot. Wij vinden het mooi dat het waterschap helpt om de verbinding te leggen via het natte spoor tussen verschillende natuurgebieden."

Tekst: Stan Verhaag voor provincie Noord-Brabant
Foto's: Ward Vansteelandt, gemeente Bergen op Zoom; Catharina Jongmans, waterschap Brabantse Delta