De geelvlekheidelibel (Sympetrum flaveolum) komt voor in een groot deel van Europa, maar slechts onregelmatig in Noordwest-Europa. In Duitsland neemt de soort in aantal af. Het is een zeer zeldzame soort in Nederland die in de meeste jaren niet wordt waargenomen, maar soms invasies vertoont waarin tientallen tot duizenden dieren opduiken. Sinds de laatste grote invasie in 2007 zijn waarnemingen van tientallen exemplaren bij elkaar niet meer gedaan. Op Terschelling is de soort ook niet veel gemeld. In 2007 waren er meldingen van tientallen exemplaren, maar daarna waren het nooit meer grote aantallen (bron: NDFF). Tijdens de kleinere invasie in 2012, toen ook de meeste meldingen van geelvlekheidelibellen van Terschelling kwamen, werden nooit meer dan vijf exemplaren bijeen gemeld. Dit jaar, op 14 augustus, bleken echter tientallen geelvlekheidelibellen aanwezig op het Groene Strand op Terschelling, een bloemrijk vochtig grasland aan de westkant van het eiland. Geelvlekheidelibel was hier met afstand de meest talrijke libel, met name op de droge delen van het terrein. Ze werden gevonden tijdens een zomerkamp van de JNM - Jongeren in de Natuur. Verschillende deelnemers zagen in totaal zeker veertig exemplaren, enkel uitgekleurde mannetjes. Ook de volgende dagen werden hier ondanks mindere weersomstandigheden nog enkele exemplaren gezien. Ook elders in het land werden in deze periode geelvlekheidelibellen gemeld.
Op 12 augustus was de soort op het Groene Strand op Terschelling nog niet gezien en de timing van deze plotselinge lokale invasie van geelvlekheidelibellen doet vermoeden dat ze met de oostenwind zijn meegevoerd van buiten het eiland. De gehele week blies namelijk een straffe oostenwind vanuit Noord-Duitsland over de Noordzee tot boven de Waddeneilanden. In heel Nederland was sprake van een hittegolf en ook op Terschelling steeg de temperatuur enkele dagen tot boven de 30 graden. Dit vermoeden wordt versterkt door het gelijktijdig opduiken van hoge aantallen zwarte heidelibellen (Sympetrum danae) op het eiland. Deze soort wordt ook niet veel waargenomen op Terschelling, maar was deze week eveneens met tientallen exemplaren aanwezig. Er werd zelfs een exemplaar aangetroffen op het Noordzeestrand. Ook van de zwarte heidelibel werden enkel uitgekleurde mannetjes aangetroffen. In dezelfde periode werden enkele geelvlekheidelibellen aangetroffen op een paar andere locaties in Noord-Nederland. Het aantal waarnemingen in Nederland nam langzaam toe in de daaropvolgende twee weken, en ook in de Eemshaven werden tientallen individuen bij elkaar gezien. De mogelijkheid bestaat dat ook deze dieren half augustus met de oostenwind naar Noord-Nederland zijn geblazen en vervolgens verder zijn verspreid. Het blijft spannend of deze toename door zal zetten en misschien het begin zal blijken van een volgende invasie, of dat de aantallen weer zullen afnemen.
De JNM - Jongeren in de Natuur draait om kampen en excursies voor jongeren van 11 t/m 25 jaar. De leukste manier om aan natuurstudie te doen is namelijk om gewoon de natuur in te gaan! Activiteiten zijn er het hele jaar door. In de weekenden zijn er excursies en kleine kampjes, in de schoolvakanties langere kampen. Kijk hier voor meer informatie.
Tekst: Reinier de Vries, JNM
Foto's: Rick Middelbos