Duizenden distelvlinders

De distelvlinder is een echte wereldzwerver. Haar leven begint in de Sahel in Afrika. Van daaruit vliegt ze steeds verder naar het noorden. Als de weersomstandigheden en windrichting goed zijn, kunnen zo grote aantallen distelvlinders ons land bereiken. In het voorjaar, vanaf begin juni, zagen we al veel distelvlinders, maar in de loop van die maand waren de meesten al weer verdwenen. Ze waren verder getrokken naar het noorden, of doodgegaan. Maar dat was stilte voor de storm: eind juli kwam de volgende generatie uit de pop en dat zorgt nu voor een explosie van vlinders! "Nog nooit zag ik zoveel vlinders in mijn tuin, met tientallen tegelijk zitten ze op de vlinderstruik" en “Ongelooflijk, ik telde meer dan duizend distelvlinders op de koninginnenkruid langs de vaart hier” waren gehoorde reacties. De vlinders van deze zogenoemde zomergeneratie hangen hier nog een tijdje rond, maar zullen daarna langzaam weer zuidwaarts keren. Want onze winters zijn te koud: ze kunnen niet tegen vorst.

Rond december kruipen de distelvlinders in Midden-Afrika uit de pop. Ze vertrekken dan van hun geboortegrond en vliegen over de Sahara. In Noord-Afrika zit de trektocht er op en planten distelvlinders zich voort. Ongeveer een maand later, het is dan februari, steken de nieuwe distelvlinders de Middellandse Zee over naar Zuid-Europa. En daar herhaalt de cyclus zich nog een keer. In april gaat de volgende generatie, dit zijn dus al de ‘kleinkinderen’ van de distelvlinders die in januari vertrokken, nog verder noordwaarts. Die vlinders komen normaal gesproken rond het begin van mei Nederland binnen, maar dit jaar was dat bijna een maand later. Het weer en de windrichting zijn bepalend voor hoeveel distelvlinders er uiteindelijk in Nederland aankomen en wanneer. Is het in Afrika te droog, dan zijn er maar weinig rupsen die uiteindelijk vlinder worden omdat voedsel dan schaars is. In 2018 waren de omstandigheden in Afrika goed, maar half april draaide de wind plots naar het noorden. Door deze tegenwind werden de vlinders in andere richtingen geblazen, en waren de aantallen in Nederland niet erg hoog. Ook dit jaar werden ze verrast door een lagedrukgebied en kwamen ze via een omweg in Nederland aan, en daarom waren ze ook bijna een maand later dan normaal. Het laatste jaar dat alle omstandigheden goed waren, was in 2009. Ook toen werd Nederland overspoeld door distelvlinders.

Tekst: Ineke Radstaat & Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Marco van der Lee & Kars Veling