Recent onderzoek bevestigt vondst van nieuwe morieljesoorten voor Nederland

In Nederland kenden we tot voor kort slechts drie morieljesoorten: de Gewone morielje, de Kegelmorielje en de Kapjesmorielje. Uit recent DNA-onderzoek is gebleken dat de Gewone morielje (Morchella esculenta) in Nederland echter minder algemeen is dan tot voor kort werd aangenomen.

Gelijkende soorten van de Gewone morielje

Veruit de meeste waarnemingen van de Gewone morielje uit de duinrand op zandgrond blijken om een andere soort te gaan, namelijk de Hersenkronkelmorielje (Morchella vulgaris). Ook Nederlandse vondsten van de op de Gewone morielje gelijkende Morchella americana zijn vorig jaar door DNA-onderzoek bevestigd. Deze morielje lijkt een voorkeur te hebben voor kleiige rivieroevers die af en toe onder water staan, zoals de uiterwaarden. Het is een soort die pas een paar jaar geleden voor het eerst beschreven is. De naam doet vermoeden dat het een uit Amerika afkomstige exoot is, maar het toenemende aantal meldingen van deze soort uit heel Europa maakt het aannemelijk dat Morchella americana mogelijk toch inheems is. Voorheen werd deze soort beschouwd als een vorm van de Gewone morielje.

Morchella rufobrunnea

De meest bijzondere melding van 2019 betrof de vondst van een morielje in een tuin in Hilversum op 23 oktober van dat jaar. Wereldwijd zijn er slechts twee morieljesoorten bekend die buiten de voorjaarsmaanden gevonden worden. Morchella galilacea is de enige morielje die uitsluitend in de herfst wordt gevonden, maar die komt in onze contreien niet voor. De andere soort die soms buiten het voorjaar gevonden wordt, is Morchella rufobrunnea. In tegenstelling tot de meeste andere morieljes, komt Morchella rufobrunnea wereldwijd voor en behoort daarom vermoedelijk tot de oudste morieljesoorten ter wereld. Na microscopisch onderzoek van de vondst in Hilversum, bleek het inderdaad om Morchella rufobrunnea te gaan. Het is een warmteminnende soort en was tot aan het moment van de vondst in Hilversum nog nooit ten noorden van Zwitserland aangetroffen. Bijzonder aan deze vondst is ook dat het de vroegste melding ooit van deze soort betreft, normaliter loopt het seizoen van deze soort van half november tot juni.

Morchella dunensis

Tenslotte lijkt het erop dat er in april van dit jaar in het duin weer een nieuwe morieljesoort voor Nederland is aangetroffen: Morchella dunensis. Deze morielje lijkt uiterlijk veel op de Hersenkronkelmorielje, maar kenmerkt zich onder andere door een veel rondere hoed. Ook het habitat verschilt; Morchella dunensis heeft een voorkeur voor het open duin, terwijl de Hersenkronkelmorielje eerder te vinden is in open bossen. Deze vondst wordt echter nog onderzocht op DNA-samenstelling. Meer hierover in een volgend natuurbericht als de uitslag van het onderzoek bekend is.

Voetnoot: * cf. betekent vergelijk. Volgens de auteur is het vermoedelijk deze soort.

Met dank aan Jorinde Nuytinck, Naturalis,voor haar bijdrage aan het DNA-onderzoek.

Tekst: Gerard Koopmanschap, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Gerard Koopmanschap (leadfoto: Hersenkronkelmorielje); Michael Loizides