Hittegolf en toch paddenstoelen, kan dat?

Paddenstoelsoorten in de lift door droge weersomstandigheden

De langdurige droogte zorgt bij veel ongeduldige liefhebbers van paddenstoelen voor stress. Over de toename van sommige paddenstoelensoorten ondanks de klimaatsverandering is echter al diverse keren over gememoreerd in diverse natuurberichten. Vooral enkele houtzwammen, waaronder zeldzame, kunnen tegen een brandend zonnetje. Enkele zacht vlezige soorten kunnen zich onder hittegolven zelfs in een groter aantal manifesteren dan normaal, zoals de Verblekende russula en de Valse hanenkam.

Onder de houtzwammen houden Roodgerande houtzwammen van kale naaldboomstammen, maar dan wel de warmere zuidkant daarvan. De toename van de Roodgerande houtzwam (Fomitopsis pinicola) is verbluffend te noemen. In 1933 waren er nog slechts twee bekende locaties. In recente tijd wist deze soort zich sterk uit te breiden. Tot 1990 was de soort nog bekend van 16 atlasblokken.
Nu zijn er meer dan 774 atlasblokken te zien op het verspreidingskaartje. Hiermee is het, ondanks de opwarming, een algemene soort geworden in ons land.

Op 1 oktober 2014 werd in de PWN-duinen bij Bakkum de zeer zeldzame Korrelige taaiplaat (Neolentinus schaefferi) ontdekt. Toen stond deze paddenstoel als Ernstig bedreigd op de Rode Lijst. Het exemplaar stond aan de zuidkant van een populierenstam regelrecht in de volle zon te bakken. In Nederland was de Korrelige taaiplaat toen nog slechts bekend van zes verschillende locaties. Tegenwoordig is deze nieuwe soort ondanks de zomerse hittegolven sterk toegenomen en bekend van 54 atlasblokken. Of deze soort nog moet worden gezien als een ernstig bedreigde soort valt sterk te betwijfelen. Dat paddenstoelen zich zelfs op een zonnige zeer warme locaties  kunnen ontwikkelen was voor de meeste van ons verbazingwekkend. Maar de Korrelige taaiplaat behoort natuurlijk niet voor niets tot de taaiplaten. 

Het jaar 2003 is het droogste en warmste jaar sinds 1901 geweest. De droogte duurde maar voort, zelfs toen het kouder werd in de herfst, viel er nauwelijks regen. Stress alom bij mycologen, want de drie jaar daarvoor waren juist topjaren geweest. Onder andere vanwege de vele zeldzame Stekelzwammen. De Valse hanenkam bleek echter opvallend goed tegen opgewassen tegen de droogte, want de excursielijsten vermelden deze soort ondanks het droge weer opvallend vaak. De Valse Hanenkam is een terrestrische saprotroof maar geen mycrorhizavormer. Hetzelfde geldt overigens ook voor de Zwavelzwam (Laetiporus sulphureus), die vorig jaar na de lange droogteperiode opvallend vaak werd genoteerd.

Ook in 2009 is er een lange droge periode geweest. Diverse bosbranden waren daarvan het gevolg, ook bij Schoorl. Bij het overlopen van de vegetatie knisperden de bladeren van de vroeg uitgevallen bomen onder de voeten. Wat toen opviel was het veelvuldig verschijnen van de Verblekende russula (Russula exalbicans).
Dit is een ectomycorrhizavormer van hoofdzakelijk Berk. Van deze soort staat op de Verspreidingsatlas ook nadrukkelijk aangegeven dat klimaatopwarming geen effect heeft op deze  mooie soort.

Dat extreem weer kan leiden tot minder paddenstoelen is duidelijk, maar er zijn ook soorten die daar blijkbaar van profiteren. Stressen heeft ten gevolge van het weer geen enkele zin!

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging.