Het bos verdedigen is levensgevaarlijk

Gevecht om grond

In veel gebieden in Brazilië is de bodem heel vruchtbaar. De overheid heeft op veel plaatsen grond toegewezen aan kleine boeren en inheemse volkeren. Die wonen en werken in kleine nederzettingen, middenin de rijke natuur. Grootschalige houtproducenten, mijn- en landbouwbedrijven bedreigen deze kleine boeren én de natuur. Ze claimen de vruchtbare grond, kappen illegaal bossen en vernietigen zo de waardevolle natuur. Vrachtwagens met hout rijden af en aan en de Braziliaanse overheid doet niets. Lokale leiders staan op om de rechten van de kleine boeren, inheemse volkeren én de natuur te beschermen. Voor hun moed betalen ze echter een hoge prijs.

Indringers

WWF sprak met twee defenders. Zij begonnen in 2019 hun aangewezen grondgebied te markeren met grensborden, omdat de Braziliaanse overheid dit zelf niet deed. Ze werkten samen in groepen met andere boeren en inheemse inwoners. Tijdens hun afbakeningen kwamen ze regelmatig indringers tegen, zoals houthakkers, goudzoekers en palmboeren. Dat resulteerde in gespannen en gevaarlijke situaties. De defenders werden meerdere keren door de indringers bedreigd: als ze niet zouden stoppen met de afbakening van het land, zouden ze niet lang meer leven. Ternauwernood ontsnapten ze aan een hinderlaag en kregen te maken met veel geweld. De bedreigingen zijn begin 2019 gestart en gaan nog steeds door.

Ondertussen boden bedrijven en landveroveraars overal flinke sommen geld om (illegaal) percelen te kopen. De defenders stuurden bewijzen van deze illegale grondaankopen naar de officier van justitie. Hierna werd hun situatie nog gevaarlijker. Na ernstige doodsbedreigingen moesten ze hun dorp ontvluchten, waardoor ze niet meer voor hun gezin, vee en akkers konden zorgen.

Bescherming

Gelukkig kunnen deze moedige bosverdedigers nu dankzij een speciaal programma beschermd tijd doorbrengen in hun dorpen en hun voedselproductie hervatten.  Ze blijven afhankelijk van beveiliging om het gebied in en uit te gaan. Dit is kostbaar, maar het geeft de defenders in elk geval een beetje lucht en ruimte om hun belangrijke werk te doen en hun families te beschermen.

‘Wegwezen!’

Helaas zijn de bedreigingen voor de twee defenders in dit verhaal nog niet voorbij. Enkele weken geleden verschenen er borden op bomen in hun gebied met teksten als ‘Wegwezen!’ en ‘Privébezit’. Het maakt ze nog alerter dan ze al waren en hun beveiliging is weer opgeschroefd. Dankzij veel veiligheidsmaatregelen kunnen ze een deel van de tijd in hun dorpen doorbrengen, al blijft het moeilijk en gevaarlijk. De defenders zijn echter vastberaden om te blijven vechten voor rechtvaardigheid: voor hun gemeenschap en voor de natuur.

Tekst: Stéphanie van den Merkhof, Wereld Natuur Fonds
Foto: Luis Barreto, WWF-UK