Honderd hectare nieuwe natuur erbij in de Achterhoek

Sinds 2005 had de overheid rond Winterswijk veel landbouwgrond aangekocht, om de situatie voor zowel de landbouw als de natuur te verbeteren. Immers, in Winterswijk kampen veel boeren met een gebrekkige verkaveling. Door de gevarieerde bodem, het versnipperde eigendom en het kleinschalige landschap is het lastig boeren. Ook de natuur heeft last van die versnippering: het is moeilijk om de natuurgebieden een goede waterhuishouding te geven en samenhangende, robuuste terreinen te realiseren.

Toen er voldoende grond in de pot zat, heeft de provincie van 2012 tot en met 2014 een grote kavelruil georganiseerd. In die kavelruil lukte het om grote gebieden vrij te ruilen voor de natuur, met name in de heide- en veenontginningen langs de grens met Duitsland. Dit zijn voor de landbouw minder interessante gebieden, die verder van de boerderijen liggen, met vaak keileem op geringe diepte. Voor de natuur zijn deze wel interessant, want hier kunnen, na het verwijderen van de fosfaatrijke bovengrond, natte heide en schraalland tot ontwikkeling komen. De nu ingerichte natuurgebieden zijn Kottense Veen, Aerden Kruijk, Osink-Bemersbeek en Schippersbeek, met een gezamenlijke oppervlakte van 46 hectare. Op het kaartje is te zien dat in het gebied een bijna aaneengesloten natuurgebied ontstaat. De gebieden die nu zijn ingericht, liggen in het brongebied van de Boven-Slinge. Op verzoek van de provincie heeft het Waterschap Rijn en IJssel de uitvoering gedaan.

De grondwaterstanden in deze gebieden zullen in de toekomst hoger zijn en de waterbergingscapaciteit is vergroot. Door zogenaamde knijpstuwen wordt bij piekafvoeren het water in bergingsbekkens gevoerd. Deze waterberging is onderdeel van het natuurgebied. Zo worden piekafvoeren in de toekomst verminderd en wordt de basisafvoer van de beek juist verhoogd. Ook de natuurgebieden benedenstrooms, zoals het Buskersbos en Bekendelle, de bekende bossen langs de Boven-Slinge, profiteren hiervan. De provincie zal de nieuwe natuur nog enkele jaren beheren. Daarna zal een nieuwe eigenaar gezocht worden.

Grensoverschrijdende samenwerking

Het opstellen van de inrichtingsplannen was een integraal proces waarbij veel inwoners en organisaties betrokken waren. Hierdoor ontstonden er niet alleen kansen voor natuur en een duurzame waterhuishouding, maar ook nieuwe mogelijkheden om natuur en water te beleven. Het meest sprekende voorbeeld hiervan is het verbinden van de Venn-fietsroute in Duitsland met een nieuw aangelegd fietspad door het voormalige Kottense Veen. Ook is in het deelgebied Schippersbeek een deel van een middeleeuwse landweer, een verdedigingswal op de toenmalige grens, hersteld.

Vorden en Zieuwent

Ook bij Vorden en Zieuwent is nieuwe natuur in beekdalen aangelegd. Het project in Vorden betreft het brongebied van de Haller Laak, een klein beekje in het landgoederenlandschap. Deze kwelrijke laagte van 24 hectare is ingericht als natuurgebied en de watergang is sterk verondiept. We verwachten hier soortenrijke natte schraallanden.

Het gebied Batsdijk-Kunnerij van 30 hectare tenslotte, bij Zieuwent, ligt aan de Baakse beek, middenin grootschalig en intensief agrarisch landschap. De ontwikkelingsmogelijkheden voor bijzondere natuur zijn hier minder, maar het is een stapsteen in de ecologische verbinding tussen de natuurgebieden rondom Winterswijk en die van de Graafschap.

Tekst: Willem Drok, Provincie Gelderland
Foto's: Richard Bruins (leadfoto: aanleg nieuwe Osinkbeek Winterswijk)
Kaart: Provincie Gelderland