Nachtvlinders in Noord-Brabantse bossen

Nachtvlinders zijn eigenlijk het hele jaar door te vinden. Is het niet als imago, dan is het wel als rups of ei. Momenteel lopen de temperaturen weer op en komen er ook weer veel nachtvlinders tevoorschijn. 

Nachtvlinders zijn dankzij hun soortenrijkdom goede indicatoren voor de kwaliteit van biodiversiteit en leefgebieden. Vooral in bossen is het bepalen daarvan moeilijker, omdat daar minder kenmerkende soorten bekend zijn dan uit veel andere leefgebieden. Dankzij de toenemende aandacht voor nachtvlinders, komen er steeds meer gegevens die de biodiversiteit van bossen in beeld brengen. Toch worden ze daar nog maar weinig voor benut. Met 756 verschillende soorten macronachtvlinders is Noord-Brabant één van de soortenrijkste provincies wat betreft macronachtvlinders. Alleen in Gelderland (777 soorten) en Limburg (793 soorten) zijn meer soorten waargenomen. Dit hoge aantal valt deels te verklaren door de waarnemersintensiteit, maar zeker ook door de diversiteit van de verschillende leefomgevingen in deze provincies. De bossen van Nederland zijn volgens de SNL kartering in negen verschillende beheertypen ingedeeld. In Noord-Brabant zijn dit er acht: rivier en beekbegeleidend bos, hoog- en laagveenbos, haagbeuken- en essenbossen, dennen, eiken- en beukenbos, droog bos met productie, vochtig bos met productie, vochtig hakhout en middenbos, en drooghakhout.

Elk bostype heeft zijn eigen kenmerkende soorten, die voornamelijk worden bepaald door de planten/bomen die er groeien. In het rivier- en beekbegeleidend bos leven bijvoorbeeld akelei-uil (Lamprotes c-aureum) en poelruitspanner (Gagitodes sagittata) op poelruit (Thalictrum flavum), terwijl er in de droge bossen soorten als  dunvlerkspanner (Lycia hirtaria), varenspanner (Petrophora chlorosata) en lente-orvlider (Achlya flavicornis) vliegen. Van 73 verschillende soorten nachtvlinders bevindt een groot deel van de populaties zich in Noord-Brabant, en hiervoor heeft men een duidelijke verantwoordelijkheid. Deze soorten zijn opgenomen op de zogenoemde prioritaire lijst van Noord-Brabant. Enkele voorbeelden zijn de akelei-uil, gageluil (Lithophane lamda) en esdoorntandvlinder (Ptilodon cucullina). Het zijn niet alleen de hele zeldzame soorten die op de lijst staan, maar ook algemenere soorten die gebonden zijn aan de (binnenlandse) zandgronden, zoals de dennenuil (Panolis flammea). Om nog meer te weten te komen over de soorten nachtvlinders en hun voorkeurshabitat wordt dit jaar ook nog veldwerk uitgevoerd in de bossen van Noord-Brabant. Als u een bijdrage wilt leveren dan zijn uw waarnemingen van harte welkom via de invoerportalen Waarneming en Telmee.

Dit onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door de provincie Noord-Brabant.

Tekst: Jurriën van Deijk, De Vlinderstichting
Foto’s: Jurriën van Deijk; Kars Veling