Herstel Gorsselse Heide afgerond

De Gorsselse Heide is het laatste restant van de uitgestrekte woeste gronden in het noordelijk deel van De Graafschap. Omdat het terrein in gebruik was als militair oefenterrein, ontsnapte het aan ontginning. In 2004 besloot het kabinet dat militaire oefenterreinen, waaronder de Gorsselse Heide, door Defensie afgestoten zouden worden. Toenmalig minister Veerman besloot dat ook andere dan de bekende natuurorganisaties een kans moesten krijgen om deze te kopen. De Dienst Landelijk Gebied stelde een natuurherstelplan op dat de nieuwe eigenaar verplicht moest uitvoeren. Dit plan was gericht op herstel van de natte heide en de vennen, door bos en opslag te kappen en sloten te dempen. Daarmee werd de kwaliteit van het terrein voor de toekomst geborgd.

Een groep actieve burgers wilde die kans grijpen en richtte de Stichting Marke Gorsselse Heide op. Een marke is een oude organisatievorm. Tot in de 19^e eeuw vormden boeren en landheren in een bepaald gebied samen een marke en regelden daarin het gemeenschappelijk beheer van de heide en andere woeste gronden. Zo wil de Stichting Marke Gorsselse Heide het gebied ook in deze tijd beheren voor de gemeenschap. Zij vonden in de Stichting IJssellandschap, die zo’n 4000 hectare bossen en landerijen rondom Deventer beheert, een partner die dit experiment met burgerparticipatie wilde aangaan. In 2009 gunde de minister de heide aan de combinatie Stichting IJssellandschap/Stichting Marke Gorsselse Heide. Rijk noch provincie hadden echter geld om het natuurherstelplan te financieren; pas na de overdracht van het natuurbeleid naar de provincies in 2012, kon de provincie Gelderland geld vrijmaken.

Inmiddels is het natuurherstelplan uitgevoerd. De venoevers zijn schoongemaakt, de heide is van opslag ontdaan en de bosrand teruggezet. Verschillende sloten en doorgravingen van de leemlaag zijn opgevuld. Er is zelfs méér gebeurd. Enkele landbouwpercelen grenzend aan de heide zijn omgevormd tot natuurterrein. Omdat dit de laagste delen van het gebied zijn, heeft dat veel impact: er zou zich zelfs blauwgrasland kunnen ontwikkelen. De overblijfselen van het militair gebruik (schietbanen, kogelvangers) zijn deels hersteld en zichtbaar gemaakt. Een akkertje van een keuterboerderij aan de rand van de heide is hersteld en ingezaaid met oude gewassen. In een succesvol experiment met drukbegrazing door runderen wordt pijpenstrootje teruggedrongen ten gunste van dop- en struikheide.

De Stichting Marke Gorsselse Heide organiseert daarnaast wandelingen en heeft actieve groepen voor monitoring en beheer en een videogroep. Kortom, gedragen door actieve bewoners gaat het gebied een nieuwe toekomst tegemoet.

Tekst: Willem Drok, Provincie Gelderland
Foto’s: Mark Zekhuis, Saxifraga; Dirk van Schie