Ten noorden van Huls en Simpelveld ligt de Putberg, een uitloper van het Plateau van Ubachsberg. Op de Putberg vinden we hellinggrasland en de karakteristieke hoeve Keverberg.
Een ontzettend waardevol stukje natuur
Bor Jaspers is als projectmedewerker van Bosgroep Zuid Nederland actief betrokken bij het uitvoeringsplan Keverberg. “Het perceel waar het om gaat, bevat een hellinggrasland, een hellingbos en een oude kleine dagbouwgroeve. Eigenlijk is het een vrij klein gebied, maar het is wel een ontzettend waardevol stukje natuur. Vroeger kwamen hier heel bijzondere orchideesoorten voor en we hopen dat die hier terugkomen. We geloven erin dat het herstellen van de ecologische waarden van dit gebied echt een bijdrage levert aan het vergroten van de biodiversiteit in Limburg.”
Ondersteund door de provincie en Europa
Het kalkgrasland op de Keverberg en de voormalige kalkgroeve zijn in particulier bezit. Provincie Limburg zorgt voor de hernieuwde inrichting van het gebied met een subsidie van het Landelijk Programma Natuur, vanuit de Europese Unie. De werkzaamheden voert de provincie uit in samenwerking met Bosgroep Zuid Nederland en Slabbers Bos en Groen. Bor Jaspers: “De particuliere eigenaar van het gebied is lid van onze Bosgroep en het is fijn dat we dit project voor hem kunnen oppakken dankzij deze steun. Het meeste werk hebben we inmiddels ook al verzet.”
Het project bestaat uit drie onderdelen: hellinggrasland en houtsingel, hellingbos en bosrand en de groeve. Bor: “Het gaat om een vrij klein perceel met drie verschillende gebieden. Door deze drie unieke stukjes zo bij elkaar, is het ook een heel waardevol gebied met kalkgrasland en heischraal grasland. Er zitten ook veel poelen in het gebied. Dit gebied was al langere tijd belangrijk voor bijvoorbeeld de geelbuikvuurpad, de meest zeldzame amfibie in Nederland. Nu maken we het weer beter toegankelijk hem.”
Veel groeikracht op grasland
Vanuit Wageningen University & Research is in augustus 2023 eerst vooronderzoek gedaan naar de potentie van het gebied. Bor: “Die potentie bleek er zeker te zijn, maar er was wel een groot gevaar voor verruiging. De kans was groot dat sleedoorn het gebied zou overnemen. Sleedoorn is een heel dominante soort die zich via de wortelstokken kan vernieuwen en die blijkbaar dus ook veel groeikracht heeft op kalkgrasland. Het concurreert alle andere soorten eruit. Vandaar dat we alle sleedoorn eruit hebben gehaald. Zo is er weer ruimte voor inheemse soorten om terug te komen. We hopen dat de orchideeën er vanzelf terugkomen, maar ook dat we nog wat in de zaadbank hebben staan."
"Waarom er een kans is dat die orchideeën nog terug kunnen komen? Er zijn stukjes terrein die een vrijwilliger vroeger nog heel lang heeft vrijgehouden. Samen met hem ben ik gaan kijken en hij wist nog waar de groeiplaatsen van de orchideeën waren. Die stukjes hebben we toen aangegeven met blauw gebleste stokken en verder met rust gelaten. Het was sowieso wel maatwerk bij het weghalen van de sleedoorn, omdat we de bodemflora zo min mogelijk wilden verstoren. Ook omdat we dus verwachten dat daar nog oorspronkelijk materiaal in zit.”
Meer ruimte voor typische flora
Handmatig en met een grijper zijn ongewenste struiken weggehaald van de helling. Ook de kalkrotsen van de nabijgelegen groeve zijn weer vrij gemaakt door het verwijderen van begroeiing. Hierdoor is meer ruimte ontstaan voor de typische kalkgraslandflora en de planten die groeien op kalkrotsen.
In de voormalige groeve is een poel hersteld en het bestaande veekerend raster is waar nodig hersteld. In het hellingbos en de bosrand zijn bomen zoals Amerikaanse eik, robinia en fijnspar verwijderd om ruimte te maken voor herbeplanting met inheemse boomsoorten. Deze nieuwe bomen en struiken zoals haagbeuk, linde, zoete kers en fladderiep worden deze winter aangeplant om de bosbodem te verbeteren.
Belangrijke thuisbasis zeldzame soorten
Bor: “Nadat we klaar zijn met de laatste aanplant, gaan we nog aan de slag met de begrazing. Binnen dit project loopt dat tot ongeveer 2030 en nazorg is ook echt nog nodig. We verwachten namelijk dat de sleedoorn nog wel een paar keer de kop op kan steken. Voor nu ben ik vooral benieuwd hoe het gebied zich gaat ontwikkelen. Ik verwacht echt dat het heel mooi gaat worden.”
De Limburgse kalkgraslanden zijn een belangrijke thuisbasis voor zeldzame plantensoorten zoals kalkwalstro, duifkruid en fakkelgras. Tijdens het voorjaar en in zomer sieren bijzondere bloemen zoals grote tijm, borstelkrans en het rapunzelklokje de helling. Ook groeien er orchideeën zoals de muggenorchis en het soldaatje. Door de herstelwerkzaamheden kunnen nu ook de veldkrekel, het icarusblauwtje en de veldparelmoervlinder hier hun leefgebied vinden. Vogels zoals de geelgors, zanglijster en veldleeuwerik nestelen in dit gebied en reptielen zoals de levendbarende hagedis en de hazelworm vinden er ook hun plek.
Meer informatie
- Dit project is mede mogelijk gemaakt dankzij steun van Provincie Limburg en de Europese Unie.
- Lees voor meer inspiratie over dit herstelproject in Valkenburg.
Tekst: Bor Jaspers, Bosgroep Zuid Nederland en Marrie Hoedelmans, Bosgroepen
Foto’s: Bor Jaspers, Bosgroep Zuid Nederland