Let op Peer-jeneverbesroest

Verandering van waardplant

Het is de Peer-jeneverbesroest (Gymnosporangium sabinae) die, zoals zijn naam aangeeft, op zowel het blad van perenbomen als op gekweekte, meestal platgroeiende jeneverbessen groeit. Roesten zijn interessante schimmels omdat een groot aantal soorten tijdens hun levenscyclus van waardplant veranderen. De Peer-jeneverbesroest overwintert in opvallend verdikte takken van jeneverbessen. Precies op het juiste moment verschijnt de roest. Dit valt samen met het uitlopen van perenbomen waar deze roest het tweede deel van zijn levenscyclus af maakt. De sporen die vrijkomen uit de vruchtlichamen op de jeneverbes, de zogenaamde teliosporen, besmetten de jonge en in dit stadium tere bladeren van de peer. Schade is niet direct zichtbaar, maar als de bladeren geïnfecteerd zijn, verschijnt een langzamerhand steeds duidelijker zichtbare rode stip op het blad. Voor een besmetting moeten binnen 500 meter van de perenbomen besmette jeneverbessen staan. Aan het eind van de zomer verschijnen aan de onderkant van het blad uiteindelijk vreemde, uitstekende 'pootjes' die een ander soort sporen produceren, de zogenaamde aeciasporen. De peer gaat hier niet dood aan, hoewel een zware aantasting natuurlijk niet gezond kan zijn. Maar met de jeneverbes loopt het uiteindelijk toch slecht af.

Afhankelijk van gekweekte bomen

Jarenlang kon ik elk jaar waarnemen hoe een aangetaste jeneverbes de perenboompjes van de buren het leven zuur maakte. Maar uiteindelijk ging de jeneverbes dood en werden de perenbomen aanmerkelijk minder aangetast. De wilde peer is als inheemse boom in Nederland nauwelijks aanwezig. Meer naar het zuiden en oosten van ons land is deze vaker te vinden. Één van de vaakst aangetaste platgroeiende jeneverbessen, Juniperus sabina, komt van nature helemaal niet voor in Nederland maar komt uit het midden en zuiden van Europa. Toch heeft deze roest met zijn ingewikkelde levenscyclus de hier in Nederland veel aangeplante en gekweekte soorten gevonden. Hoewel wellicht geen echte exoot, tenslotte is niet te bewijzen dat de Peer-jeneverbesroest niet zelf zijn weg naar Nederland heeft gevonden, is hij voor zijn voortbestaan wel afhankelijk van een gekweekte exoot en een gekweekte fruitboom. Er komen in Nederland nog enkele soorten jeneverbesroest voor. Een aantal soorten infecteert onze wilde jeneverbes met als tweede gastheer onder andere Lijsterbes en Meidoorn. De hier besproken soort is echter de meest voorkomende.

Vind je jeneverbesroest, geef dan je vondst door op Telmee of Waarneming.nl en meld op welke waardplant je de roest gevonden hebt.

Tekst en foto's: Menno Boomsluiter, Nederlandse Mycologische Vereniging