Bijzonder nachtvlinderjaar 2016

Er zijn dit jaar in Nederland bijna 1600 verschillende soorten nachtvlinders gevalideerd, verdeeld over 900 micronachtvlinders en bijna 700 soorten macronachtvlinders. Dit aantal wordt waarschijnlijk nog wat hoger, want de winter is een rustige tijd om nog de nodige vlinders op naam te brengen en om lijstjes uit te werken. In de grafiek zien we een toename vanaf 2010, maar deze heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat steeds meer mensen zich bezig houden met nachtvlinders. Tussen alle waargenomen soorten zat één nieuwe soort macronachtvlinder voor Nederland en nog meer opmerkelijke waarnemingen. De nieuwe soort liet dit jaar een tijdje op zich wachten en dook niet in de piekmaanden juni en juli op, maar pas in het najaar. Begin september ving Marcel Prick een witte sparspanner (Thera vetustata) op zijn vaste inventarisatielocatie in Vaals, Zuid-Limburg.

Dit jaar zijn vijf rupsen van de oleanderpijlstaart gevonden en is ook een vlinder gezien. Een zeer zeldzame trekvlinder uit subtropische gebieden die zelden in ons land wordt gezien. Ook in de landen om ons heen werden meerdere exemplaren waargenomen, waaronder op vijf locaties in België in totaal 22 rupsen en één imago. Een andere bijzondere melding kwam uit Onstwedde (Groningen), een maagdenuil (Eucarta virgo). Het betreft hier de tweede waarneming in Nederland. Eind oktober dook in Zaandam de volgende opmerkelijke soort op; de zuidelijke koperuil (Thysanoplusia orichalcea). Eind juli was er van deze soort ook al een pop gevonden in een tuincentrum en er zijn twee historische gevallen van deze soort. In 1971 werden er drie rupsen onderschept op chrysanten en in 1971 werd er een imago gevangen in Midden-Limburg. Er zijn dus bewezen geïmporteerde waarnemingen, maar aangezien het een trekvlinder is zou hij in potentie ook zelf Nederland moeten kunnen bereiken. Een laatste zeldzame waarneming die we noemen is een stalkruidspanner (Aplasta ononaria) in Brielle. Dit is een zeer zeldzame trekvlinder en de rupsen leven, zoals de naam al doet vermoeden, van stalkruid. Er zijn slechts vier andere waarnemingen bekend uit Nederland, waarvan de laatste in 2001.

Tekst: Jurriën van Deijk, De Vlinderstichting
Foto’s: Marije van der Klooster (leadfoto: rups oleanderpijlstaart); Marcel Prick; Rik Wevers; Addy Glas; Nely Honig, Saxifraga