Jonge tapuiten overleven een retourtje Afrika

De vraag in het onderzoek was of de overlevingskansen in de eerste weken na het uitvliegen verschilt van de kansen tijdens de trek- en winterperiode. Analyse van gegevens van jonge tapuiten met een kleurring laat zien dat de gemiddelde tweewekelijkse overleving van jonge tapuiten in de eerste weken na uitvliegen niet duidelijk verschilt van die in de periode waarin ze op trek gaan en overwinteren in Afrika.

Sterfte van jonge tapuiten voor en na vertrek naar Afrika verschilt dus niet. De onderzoekers hebben hun bevindingen onlangs gepubliceerd in Journal of Ornithology. Herman van Oosten (Oenanthe Ecologie) schreef eerder zijn proefschrift over de Tapuit, Sovon voerde een deel van het rekenwerk voor dit artikel uit.

Achteruitgang tapuit

Tapuiten zijn trekvogels die in Afrika overwinteren. Vroeg in de lente keren ze terug naar Europa om te broeden. In Nederland is het een steeds schaarsere broedvogel. In een kwart eeuw tijd verdween de tapuit uit het grootste deel van het land. De laatste broedende tapuiten zitten bijna allemaal in het noorden van het land. Het broedvogelverslag over 2014 houdt het op een landelijk broedbestand van slechts 230 tot 270 paren. De bolwerken zijn Noordduinen/Pettemerduinen in Noord-Holland (54 paren), de duinen van Texel (45), het Drents-Friese Wold (30) en een kleine populatie in het Noord-Hollands Duinreservaat (6).

Overleving

Overleving van eerstejaars vogels is een veel voorkomende sturende factor in veranderingen van populaties. Met hulp van kleurringen werden tientallen jonge tapuiten gevolgd vanaf uitvliegen en vertrek naar overwinteringsgebieden (periode 1) tot terugtocht naar Nederland en aankomst (periode 2). De analyse laat zien dat er geen verschil is in overleving tussen deze twee periodes.

Vroege vogels

Wel blijken jongen die vroeg uitvliegen een veel grotere overlevingskans te hebben dan laat uitgevlogen jongen. Dit verschil is zowel in periode 1 als periode 2 zichtbaar. Op basis van dit resultaat adviseren de onderzoekers om op korte termijn maatregelen te richten op het beschermen van met name nesten van eerste broedsels. Dan snijdt het mes aan twee kanten: eerste broedsels leveren meer jongen op, en deze jongen overleven beter gedurende de hun eerste levensjaar.

Nestbescherming

De afgelopen jaren zijn nesten in verschillende gebieden beschermd tegen predatoren. Het resultaat was bemoedigend. In de Noordduinen was in 2015 tweederde van de beschermde nesten succesvol, tegen nog geen kwart van de onbeschermde nesten. Van de beschermde nesten op het Aekeningerzand kende zelfs 93% uitvliegende jongen (Stef Waasdorp). De resultaten van 2016 worden binnenkort geanalyseerd.

Bekijk het volledige artikel hier.

Tekst: Laurien Holtjer; Chris van Turnhout; Herman van Oosten
Foto's: Peter Eekelder