Nestkasten voor de tapuit
PWNIn het Noordhollands duinreservaat huist de laatste tapuitpopulatie van de kalkrijke kustduinen. Sinds begin jaren 90 is de soort als broedvogel echter sterk achteruitgegaan in ons land. Ook in het Noordhollands duinreservaat is de populatie drastisch geslonken: van 24 paar in 2011 naar slechts 3 paartjes in 2017 en 2 paartjes in 2018.
Als broedvogel van open, zandige gebieden heeft de tapuit veel te lijden gehad onder de verruiging en vergrassing van heide en het open duinlandschap onder invloed van stikstofdepositie. Dit werd nog eens versterkt door de achteruitgang van de konijnpopulaties in het duin. Tapuiten broeden namelijk graag in konijnenholen, maar door de afname ontstond een tekort aan holen en dus aan geschikte nestgelegenheid. Dit maakt de broedvogel extra kwetsbaar voor predatie door vossen en marterachtigen. In het Noordhollands duinreservaat wordt in sommige jaren zestig procent van de nesten gepredeerd.
Omdat de tapuit een karakteristieke soort is van het open duin en als broedvogel in Nederland sterk onder druk staat, levert terreinbeheerder PWN extra inspanning om de huidige populatie te behouden en te verleiden tot uitbreiding. In 2018 zijn een vijftigtal nestkasten voor tapuiten ingegraven op diverse locaties in het Noordhollands duinreservaat. De nestkasten bieden bescherming tegen predatie en vergroten de kans dat de jongen succesvol worden grootgebracht en kunnen uitvliegen. Tapuiten zijn heel plaatstrouw en er vindt nauwelijks immigratie uit andere populaties plaats. Het aantal jongen dat uitvliegt is dus grotendeels bepalend voor de groei en instandhouding van de populatie op een bepaalde locatie.
In 2018 werd nog geen gebruik gemaakt van de nestkasten, maar in 2019 werden drie nestkasten bewoond en in twee daarvan werd succesvol gebroed. In één nestkast werden twee nesten succesvol grootgebracht, wat resulteerde in elf uitgevlogen jongen die allemaal zijn geringd. Interessant is dat het vrouwtje van dit paartje afkomstig is van Texel, waar ze in 2018 als nestjong is geringd. Eerder in het artikel werd al genoemd dat tapuiten zeer plaatstrouw zijn en dat er weinig uitwisseling plaatsvindt tussen populaties. Cruciaal voor eventuele immigratie is dat het habitat ter plaatse zeer geschikt is. Mogelijk hebben de nestkasten het Texelse vrouwtje verleid om te blijven, waardoor toch het broodnodige verse bloed aan de populatie in het Noordhollands duinreservaat is toegevoegd. Het mannetje van dit paartje is in 2018 geboren in het Noordhollands duinreservaat en hier in 2019 dus teruggekeerd.
In de tweede nestkast werden tenminste drie jongen succesvol grootgebracht. Het paartje bestond uit de zus van het mannetje dat in de andere nestkast heeft gebroed en dus ook is teruggekeerd naar haar geboortegrond en een onbekend mannetje (niet waargenomen).
Ook dit voorjaar zullen de nestkasten weer klaargemaakt worden voor gebruik en zal eventueel broedsucces worden gemonitord door een aantal zeer bevlogen vrijwilligers en onderzoeker Herman van Oosten. De Noordduinen (beheerder Landschap Noord-Holland) kenden in 2019 een buitengewoon goed tapuitenjaar met maar liefst meer dan 200 uitgevlogen jongen. We zijn benieuwd of dit broedsucces bij onze noorderburen dit jaar misschien ook tot extra broedparen in het Noordhollands duinreservaat leidt. Jongen worden indien mogelijk geringd om informatie te verzamelen over populatiesamenstelling, overwinteringsgebieden en mogelijke uitwisseling met populaties elders.