Prima zomergeneratie landkaartje

Het landkaartje had vroeger twee generaties per jaar, maar door de klimaatverandering is er nu jaarlijks een extra derde generatie, die vliegt in september en begin oktober. De voorjaarsgeneratie is in april en begin mei aanwezig. Uit de eitjes die door de voorjaarsgeneratie zijn afgezet komen rupsen die vanaf half mei tot eind juni zich te goed doen aan brandnetel, de waardplant waarop ze zijn gespecialiseerd. Blijkbaar was die brandnetel dit jaar van prima kwaliteit, want terwijl in het voorjaar de aantallen ver onder het langjarig gemiddelde lagen, zien we nu de zomergeneratie in een flink groter aantal op de routes van het Landelijk Meetnet Vlinders. Niet alleen de aantallen op de routes zijn hoger, maar we zien ook dat landkaartjes worden gezien op routes waar ze al jaren niet meer waren aangetroffen. Ook buiten de routes is die uitbreiding merkbaar, want er zijn regelmatig berichten in sociale media en telefoontjes naar De Vlinderstichting van mensen met nieuwe locaties voor de soort. Landkaartjes verschijnen nu ook in tuinen waar ze nog nooit eerder waren gevonden.

Het is bij vlinders, net als bij veel andere insecten, vrij gewoon dat er van generatie op generatie grote verschillen optreden. Slechte jaren wisselen af met goede. Een vrouwtje van het landkaartje zet vele tientallen eitjes af. In een slecht jaar komt er misschien van al die eitjes maar 1 vlinder uit, dan is er al sprake van een halvering, want 1 mannetje en 1 vrouwtje hebben die eitjes geproduceerd. Als het allemaal meezit komen er misschien wel vier vlinders uit en dat betekent een verdubbeling. Dat is de reden dat je niets kunt concluderen over voor- of achteruitgang als je maar twee jaren telt. Het Landelijk Meetnet Vlinders loopt al vanaf 1990 en ieder jaar worden op honderden locaties op een vaste manier de vlinders geteld. Met die gegevens kunnen we door de schommelingen van jaar tot jaar heen kijken en kunnen we betrouwbare uitspraken doen over de echte voor- en achteruitgang. Bij het landkaartje is er de afgelopen 25 jaar sprake van een duidelijke achteruitgang. Dat er deze zomergeneratie zo veel vlinders zijn, kan te maken hebben met het vochtige voorjaar waardoor de waardplant brandnetel uitstekende kwaliteit had en dus heeft gezorgd voor een grote overlevingskans van de rupsen.

Het Landelijk Meetnet Vlinders is een samenwerkingsproject van De Vlinderstichting en het CBS, in het kader van het Netwerk Ecologische Monitoring, in opdracht van het ministerie van EZ. Het meest recente jaarverslag (2015) (pdf, 4,7 MB) met de trends vanaf 1990 is gratis te downloaden.

Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting