Acht broedparen rode wouw in 2015!

Dat is te lezen in het overzicht van de zeldzame broedvogels in de laatste Sovon-Nieuws. Het jaarlijks broeden in ons land van de soort werd binnen vogelend Nederland als een utopie beschouwd. Is de rode wouw een blijvertje of juichen we te vroeg?

Aantallen in ons land

Alle broedgevallen in 2015 vonden plaats in het oosten en zuidoosten van ons land, namelijk in twee in Overijssel, vier in Gelderland en twee in Limburg. Vanaf 2010 zijn jaarlijks nesten gevonden of broedpogingen vastgesteld. Van 2010 tot en met 2012 ging het telkens om een paar, in 2013 om twee en 2014 om drie broedparen. Bekijk de aantalsontwikkeling op de Sovon-site. Naast de eerder genoemde provincies is broeden in de afgelopen jaren ook vastgesteld in Groningen en Noord-Brabant.

Herhaling van zetten?

Het eerste Nederlandse broedgeval werd vastgesteld in 1977 in Twente en Noord-Brabant. In de daaropvolgende jaren kwamen af en toe broedgevallen aan het licht. We dachten toen dat de rode wouw een vaste broedvogel zou worden. Hij deed het in die tijd goed in Duitsland en Oost-Nederland leek geschikt voor deze roofvogel. De soort houdt van halfopen landschap waarbij gebroed wordt in het bos en gefoerageerd daarbuiten. Het voedsel bestaat uit kleine en middelgrote zoogdieren, grote insecten en hij pakt ook prooien van andere roofvogels af. Daarnaast wordt ook aas gegeten.

Afname Duitsland en toename in België

Vanaf eind jaren tachtig stokten de broedgevallen bij ons. Dat werd (mede) ingegeven door de afnemende populatie in Duitsland. Vanaf 1990 is deze met ruim 30% afgenomen, vooral in het noordwesten van Duitsland. In het begin van de jaren negentig broedde de soort nog vlak bij onze grens maar sindsdien is het broedareaal opgeschoven naar het oosten. Gezien de internationale verantwoordelijkheid van Duitsland, dat met 12.000 tot 15.000 broedparen de helft van de wereldpopulatie huisvest, is er zelfs een soortbeschermingsplan gemaakt. In België blijft het voorkomen beperkt tot het uiterste oosten van Wallonië. De aantallen bij onze zuiderburen, 150 tot 180 broedparen, nemen volgens Natuurpunt.be wat toe.

Bedreigingen

In Duitsland wordt veel onderzoek gedaan naar de soort. De belangrijkste bedreigingen vormen de intensivering van de landbouw, windenergie, boswerkzaamheden, exoten (wasbeer!), infrastructuur (inclusief windmolenparken), vervolging en vergiftiging. Dat laatste gebeurt via aas of dode dieren die al dan niet bewust zijn vergiftigd. Van de 55 in ons land gevonden dode rode wouwen bleken er 45 vergiftigd. Ook tijdens de trek, vooral in Frankrijk en Spanje, is vergiftiging een belangrijke doodsoorzaak. Lees ook deze interessante presentatie over de soort.

Broedgeval melden, maar geheimhouding

Of we aan de vooravond staan van bestendige uitbreiding in ons land valt nog te bezien. De soort is kwetsbaar en daarom cruciaal om te volgen. Wanneer een broedende rode wouw wordt gevonden, is het belangrijk om de beheerder van het terrein hierover direct in te lichten. Daarnaast wordt geadviseerd om het broedgeval geheim te houden om verstoring te voorkomen. Verder is het belangrijk om het broedgeval goed te documenteren en contact op te nemen met een roofvogelexpert. Broedgevallen uiteraard wel melden bij Sovon, anders verliezen we het overzicht. Geheimhouding van de exacte locatie is gegarandeerd.

Tekst: Jan Schoppers, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Michiel Schaap (leadfoto: rode wouw, één van de broedvogels in de Achterhoek, voorjaar 2015. Deze vogel was herkenbaar aan de omhoogslaande vleugeldekveren. Hij werd foeragerend gezien tot op ruim 17 kilometer van de nestplek!)