Meer dan twintig Nederlandse rode wouwen online te volgen
Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum AkkervogelsZenderonderzoek vanaf 2019
De rode wouw heeft zich vanaf 2010 in Nederland gevestigd als jaarlijkse broedvogel en neemt vanaf 2015 langzaam toe. Deze toename kan een gevolg zijn van overloop vanuit populaties in Duitsland en België, maar kan ook voortkomen uit ‘eigen reproductie’ van jonge rode wouwen die in Nederland uitvliegen. Om te achterhalen hoe de populatie zich precies ontwikkelt, worden vanaf 2019 jaarlijks jonge rode wouwen gekleurringd en sommige ook gezenderd. Tot en met 2023 zijn inmiddels 49 Nederlandse nestjonge rode wouwen voorzien van een GPS-GSM logger (Ornitela, OrniTrack-25), waarvan 2 in Friesland, 8 in Drenthe, 14 in Overijssel, 12 in Gelderland en 13 in Limburg. De gegevens worden ook gebruikt om de patronen van terreingebruik, verspreiding en migratie in kaart te brengen. Ook kunnen doodsoorzaken beter worden achterhaald.
Broedgedrag van gezenderde rode wouwen in 2023
Bij aanvang van het broedseizoen van 2023 vlogen er nog tien gezenderde vogels die in 2019 tot 2022 gezenderd waren. Hiervan zwierven vier vogels rond of pendelden heen en weer tussen min of meer vaste verblijfgebieden. De andere zes vogels ondernamen een broedpoging, de territoria zijn te zien op bovenstaande kaart. Vier broedden net over de grens. Een Overijssels vrouwtje uit 2019 bracht in Duitsland drie jongen groot. Een Limburgs mannetje, eveneens uit 2019, nestelde in de Voerstreek (Vlaams België) maar het paar kwam niet tot broeden. Van de vogels uit 2020 bouwde een Drents vrouwtje een nest op de Veluwe maar zij stierf voordat ze tot broeden kon komen, zeer waarschijnlijk als gevolg van vergiftiging. Een Limburgs mannetje nestelde net over de grens in Waals België en bracht twee jongen groot. Van de vogels uit 2021 vestigde een Overijsselse vogel zich nog laat in het seizoen in Gelderland en bouwde een nest waarop niet werd gebroed. Een Gelders vrouwtje tenslotte kwam ook in Duitsland tot broeden en bracht één jong groot.
Opmerkelijk is dat de vogels die zich in Nederland vestigden, in 2023 niet tot broeden kwamen of een mislukte broedpoging deden, terwijl de dieren die zich in Duitsland of België vestigden in de meeste gevallen wel succesvol waren. Dat gebeurde ook al in eerdere jaren. Wellicht is het Nederlandse landschap niet aantrekkelijk genoeg (qua voedsel) of zijn er te veel risico’s, waaronder vergiftiging. In de eindfase van het project zal blijken of deze patronen significant zijn.
Veel onnatuurlijke sterfte
Van de gezenderde jonge vogels stierven de meesten in het eerste en tweede levensjaar. Vanaf het derde jaar nam het aantal sterfgevallen af, zie de tabel hierboven. Een grote sterftefactor was het verkeer (vijf gevallen). Daarnaast stierf één vogel als gevolg van een aanvaring met een windturbine, één door verdrinking en één door verstoring van het nest. De overige vijftien sterfgevallen betroffen predatie, verhongering en vergiftiging. In vrijwel alle gecontroleerde kadavers werden sporen van rodenticiden (middelen ter bestrijding van ratten en muizen) gevonden. Vier vogels verdwenen van de radar. Deze zijn vermoedelijk niet meer in leven maar hun sterfteoorzaak blijft onbekend.
Volg online de trek naar de wintergebieden in Zuid-Europa
De gezenderde jonge rode wouwen uit 2019-2023 zijn online te volgen tijdens hun migratie en overwintering. De eerste vogels zijn inmiddels aan de trek naar Zuid-Europa begonnen. Kijk naar alle bewegingen van de vogels op Grauwekiekendief.nl. De kaart toont dagelijks een positie met een vertraging van 48 uur. De grootste stip is steeds de laatste positie.
Het onderzoek naar rode wouwen wordt mogelijk gemaakt door Provincie Limburg, Provincie Drenthe, Life-Eurokite.eu , het IJsvogelfonds van Vogelbescherming Nederland en het Bettie Wiegmanfonds. De zenders zijn gesponsord door Werkgroep Roofvogels Nederland, Vogelwerkgroep Noordwest-Achterhoek en Jeroen de Bruijn. In 2023 is het zenderen van vijf Overijsselse vogels mogelijk gemaakt door Landschap Overijssel met financiering door Fonds 1999.
Tekst: Stef van Rijn & Olaf Klaassen Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels (GKA)
Foto's en figuren: Stef van Rijn (leadfoto: adulte vierde kalenderjaar rode wouw uit Drenthe op broedlocatie op de Veluwe, 12 april 2023); GKA; Olaf Klaassen