Nieuwe dagvlinder in Nederland: scheefbloemwitje

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]

Voor de kenners zat het er al aan te komen, en zondag 27 september 2015 was het zover: het eerste scheefbloemwitje werd bij het Fort Sint Pieter bij Maastricht waargenomen door Pieter Vantieghem. Een nieuwe dagvlindersoort voor Nederland.

Pieter schrijft: “Het stond in de sterren geschreven dat het scheefbloemwitje (Pieris mannii) één dezer jaren in de lage landen zou opduiken. De soort is al sinds 2008 aan een opmars bezig van uit het zuiden door de Rijnvallei naar het noorden. De vraag was of de soort eerst in Nederland of eerst in België zou verschijnen. Onverwacht vond ik vandaag een compromis door als Belg de soort in Nederland te vinden. Vrouwtje scheefbloemwitje op de Sint-Pietersberg in Maastricht.”

Van rotsen naar tuinen
Wat is er met deze soort aan de hand? Tot 2008 was dit een vlinder van steile en rotsachtige berghellingen. De dichtstbijzijnde locaties lagen in de Alpen of verder weg. Toen werd hij geheel onverwacht gevonden in de buurt van Zürich, ver weg van zijn normale leefgebied. Vervolgens bleek hij algemeen te zijn daar in dorpen en steden.

De foto toont een typische vindplaats: rotstuintjes met scheefbloem (Iberis spec.) of verwanten. Hij had deze rotstuintjes dus ontdekt als nieuw leefgebied. Vanaf dat moment gaat het snel. Dankzij vijf generaties per jaar kan de soort zich razendsnel noordwaarts uitbreiden. Dat leidt ertoe dat de vlinder in 2014 gevorderd is tot Midden Duitsland. We rekenden in de komende jaren dan ook met een eerste scheefbloemwitje, maar dat hij al in 2015 zou worden gevonden is toch onverwacht snel.

Hoe herken je hem? Het scheefbloemwitje lijkt erg op het zeer algemene klein koolwitje. Voor het verduidelijken van de verschillen gebruiken we de illustratie van Lepiforum.de, een Duitse website over vlinders.  

• Bij het klein koolwitje is de zwarte vlek op de voorvleugel rond, bij het scheefbloemwitje rechthoekig en groot (rood omcirkeld).
• Trek je een gedachtenlijntje tussen die vlek en de rand van de zwarte puntvlek (rode streep), dan loopt die schuin naar boven bij het klein koolwitje en min of meer recht bij het scheefbloemwitje.
• De vleugelpunt van het klein koolwitje is spits, bij het scheefbloemwitje is hij meer afgerond

Onderkant

• Voor de onderkant: bij het scheefbloemwitje is de bestuiving aan beide kanten van de middencel ongeveer even dicht, terwijl die bij het klein koolwitje aan de onderrand van de middencel duidelijk verdicht is. 

Ook bij ons kan het scheefbloemwitje zich vast handhaven in dorpen met tuintjes met scheefbloem. Allemaal snel naar het tuincentrum, want wie wil hem nu niet in zijn tuin? Tot dan: geef al uw waarnemingen, uiteraard met een foto, door op telmee.nl of waarneming.nl.

Tekst: Chris van Swaay & Kars Veling, De Vlnderstichting
Foto’s: Pieter Vantieghem, Lepiforum.de; Kars Veling