Een nieuwe plaag van heidehaantjes?

Bericht uitgegeven door EIS Kenniscentrum Insecten [land] op [publicatiedatum]

Bij EIS Kenniscentrum Insecten komen diverse berichten binnen over enorme aantallen kevertjes die op de heide en zelfs in woonwijken rondvliegen. Ook op waarneming.nl worden grote aantallen gemeld uit diverse heidegebieden in Midden-Nederland. Het gaat hier om het heidehaantje. Dit vijf tot zes millimeter grote heide-etende bladkevertje is dit jaar weer in grote aantallen aanwezig.

Heidehaantjes (Lochmaea suturalis) staan bekend als kevertjes die aanzienlijke schade kunnen aanrichten aan struikhei (Calluna vulgaris). De volwassen kever overwintert in strooisel en komt bij gunstige weersomstandigheden in april tevoorschijn. Van juni tot augustus zijn de larven actief. Zowel de kevers als hun larven eten de blaadjes van heidestruiken. In 'normale' jaren heeft dit weinig gevolgen, maar in sommige jaren groeit de populatie aan tot een dergelijke omvang dat grote oppervlaktes heide tijdens de bloei in plaats van de normale paarse pracht een troosteloze bruine kleur vertonen.

In de 20e eeuw kwam het tot massaal optreden van dit bladkevertje in onder meer 1927, 1945, 1967, 1972 en 1979. Daarna bleef het relatief rustig met slechts enkele verspreid gemelde aantastingen. In 2008 werd voor het eerst sinds lange tijd weer melding gemaakt van zware aantasting op de Strabrechtse Heide (zie Vroege Vogels uitzending Op de grote bruine heide). Daar was ook in 2013 weer sprake van enkele tientallen hectares beschadigde heide (zie Natuurbericht 1 augustus 2013). In 2009 werd bericht over honderden hectare ernstig aangevroten heide op de Veluwe.

Het lijkt het er op dat in 2014 opnieuw Midden-Nederland aan de beurt is. Van de Noord-Hollandse tot de Drentse heidegebieden kunnen nu enorme aantallen vliegende heidehaantjes worden gezien, die soms tot in woonwijken doordringen. Omroep Gelderland wijdde vorige week een radio item aan de zich massaal opwarmende heidehaantjes op zonnige witte muren in Harderwijk. Ook spoelden op het Heerderstrand grote aantallen, zich doodgevlogen, kevertjes aan. Uit Noord-Brabant hebben dergelijke berichten ons dit jaar overigens tot nu toe (nog) niet bereikt.

Of het massale voorkomen van de heidehaantjes dit jaar zal leiden tot grote schade is mede afhankelijk van de weersomstandigheden in de lente en de zomer. De eieren kunnen namelijk zeer slecht tegen droogte en ook de larven gedijen het best in enigszins natte omstandigheden. Overigens is de schade voor de heide tijdelijk. Natuurlijke vijanden brengen de kevertjes snel weer tot aanvaardbare aantallen, en de heide herstelt zich in de regel binnen twee jaar.

Tekst: Ed O. Colijn, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto: Jap Smits, Staatsbosbeheer